Tizimlar va signallarni qayta ishlash

Nazorat savollari

1. 
   Detektorlash nima? Detektor qanday qurilma?
   
2. 
   Amplituda detektorining detektorlash xarakteristikasi nima?
   
3. 
   Chastota detektorining detektorlash xarakteristikasi nima?
   
4. 
   Faza detektorining detektorlash xarakteristikasi nima?
   
5. 
   Modulyatsiyalangan signallar buzilishlarsiz detektorlanishi uchun ularning detektorlash xarakteristikalari qanday ko‘rinishda bo‘lishi kerak?
   
6. 
   Amplituda detektorilarda R_yu va C_yu qiymatlari qanday shart asosida tanlanadi?
   
7. 
   Amplituda detektori kuchsiz signal ta’sirida ishlaganda uning detektorlash xarakteristikasi qanday ko‘rinishda bo‘ladi? Buzilish koeffitsiyenti m=0,5 bo‘lganda qanday qiymatga ega bo‘ladi?
   
8. 
   Kuchli signal ta’sirida ADi qaysi rejimda ishlaydi va uning detektorlash xarakteristikasi qanday ko‘rinishda bo‘ladi?
   
9. 
   FM signallarni qaysi usul bilan detektorlash mumkin?
   
10. 
    ChM signallarni qaysi usullar bilan detektorlash mumkin?
    
11. 
    ChD larning qaysi turlarini bilasiz?
    

6. DISKERT VA IMPULSLI MODULYATSIYALANGAN SIGNALLAR

6.1. Ikkilik diskret modulyasiya (manipulyasiya) turlari

Diskret modulyatsiya natijasida diskret xabar simvollariga ma’lum kodlash usulidan foydalangan holda tegishli kodlar kombinatsiyalari biriktiriladi. Odatda bu kodlar kombinatsiyalari “1” va “0” ikkilik ( ) elementar signallardan iborat bo‘ladi. Bu elementar signallar yuqori chastotali tashuvchini modulyatsiyalaydi. Modulyatsiya tashuvchining modulyatsiyalangan parametri ko‘p hollarda modulyatsiyalovchi signaldagi bir-biridan farqlanuvchi elementar signallarga mos ravishda ikkilik aloqa tizimlari va yoki ko‘p asosli ( ) bo‘lganda , , ... ta turli ko‘rinishlarni oladi. Modulyatsiya natijasida modulyatsiyalangan signal modulyatsiyalovchi cheklangan sonli signallardan biriga mos keluvchi ko‘rinishni olgani uchun, diskret modulyatsiyalangan signallarni manipulyatsiyalangan signallar deb ham ataladi [2].

Odatda diskret modulyatsiyalangan signallarni shakllantirishda tashuvchi sifatida yuqori chastotali garmonik signallardan foydalaniladi:

va uning amplitudasi , chastotasi va fazasi ni diskret signallarga mos ravishda o‘zgartirib AMp, ChMp va FMp signallarni olish mumkin. Modulyatsiyani amalga oshiruvchi qurilma modulyator, manipulyator deb ataladi.
“1” va “0” elementar simvollar ketma-ketligiga mos ravishda manipulyatsiyalangan AM, ChM, FM va NFM signallar vaqt diagrammalari 6.1-rasmda keltirilgan.
Amplitudasi diskret modulyatsiyalangan signal (6.1a-rasm)da “1” simvoli davomiyligi ga teng bo‘lgan radioimpulsni uzatish orqali, “0” simvoli esa radioimpuls uzatilmasdan amalga oshiriladi. Chastota manipulyatsiyasida “1” ni uzatish chastotasi va “0” ni uzatish chastotasi bo‘lgan tashuvchini vaqt davomida uzatish orqali amalga oshiriladi. Oddiy fazasi manipulyatsiyalangan signallarda yuqori chastotali tashuvchisi fazasi har gal “1” simvoli “0” ga almashganda va “0” simvoli “1” ga almashganda ga o‘zgaradi.



6.1-rasm. Manipulyatsiyalangan AM, ChM, FM va NFM signallar vaqt diagrammalari

FM signallarni qabul qilishdagi ba’zi muammolardan holi bo‘lish uchun, hozirda asosan fazasi nisbiy modulyatsiyalangan (NFM) signallardan foydalaniladi. Bunda oddiy FMdan farqli NFM signal tashuvchisi fazasi “1” simvoli uzatilganda ga o‘zgaradi, “0” simvoli uzatilganda tashuvchi fazasi o‘zgarmas saqlanadi. NFM signalda fazaning o‘zgarishi avvalgi simvolga (“1” yoki “0”) nisbatan bo‘ladi. Bu usuldan ChM, Amlarda ham foydalanib nisbiy ChM (NChM) va nisbiy AM (NAM) signallarni shakllantirish mumkin. Delta modulyatsiyani ham nisbiy modulyatsiyalangan signal deb hisoblash mumkin.Takrorlanish davri bo‘lgan ikkilik diskret signal bilan amplitudasi, chastotasi va fazasi manipulyatsiyalangan signallarning spektrlarini ko‘rib chiqamiz.