Tizim va signallarni qayta ishlash O’quv uslubiy majmua

9.3. Ijro va ishlab chiqish muhiti 
Ijro muhiti. 
Ijro muhiti xususiyatlaridan tashqari real vaqt OT yadrosi 
tomondan taqdim etilayotgan servisni ham ko‘rib chiqish kerak. Istalgan muhitning 
real vaqtda ijro etilish asosi - bu yadro yoki dispecher [20, 22]. 
Yadro SPning apparat vositalari: markaziy protsessor, kiritish/chiqarish 
xotirasi va qurilmalarini boshqaradi; amaliy xarakterga ega barcha tizimlar va 
dasturiy vositalarni nazorat qiladi. Real vaqt tizimida dispetcher SPning apparat 
vositalari va amaliy dasturiy ta’minot orasidagi joyni egallaydi. U real vaqt ilovalari 

---

129 
ishi uchun zarur bo‘lgan maxsus servisni ta’minlaydi. Yadro taqdim etadigan servis 
amaliy dasturlarga tizimning xotirasi yoki kiritish/chiqarish qurilmalari kabi 
resurslaridan foydalanish imkonini beradi. Real vaqt operatsion tizimi yadrosi 
(RTOS-Real Time Operating System) besh turdagi servisni ta’minlashi mumkin 
(9.1-rasm).
9.1-rasm. Real vaqt operatsion tizimlari yadrosidagi asosiy xizmatlar 
Yadro xizmatlarining eng umumiy bo‘lgan kategoriyasi – bu vazifalarni 
boshqarish kategoriyasidir. Ushbu guruh amaliy dasturiy ta’minot (DT) ishlab 
chiqaruvchilariga dasturiy mahsulotlarni har bir qismi alohida mavzu, alohida 
maqsad, real bajarilishi vaqtida o‘z shaxsiy cheklanmalariga ega mustaqil qismlar 
sifatida loyihalashtirish imkonini beradi. DTning bunday alohida qismi vazifa deb 
ataladi. Ushbu kategoriya xizmatlari vazifalarni yo‘lga qo‘yish va ularga bajarilish 
prioritetini berish imkonini beradi. Ushbu kategoriyada RTOSning asosiy xizmati - 
bu tizimning ishlash vaqtida vazifa larni rejalashtirish xizmatidir. Ushbu xizmat 
vazifalarni yo‘lga qo‘yish va amaliy dasturiy ta’minot vazifalarining bajarilishini 
nazorat qiladi. 
Xizmatlarning ikkinchi kategoriyasi – bu vazifalar o‘rtasida o‘zaro hamkorlik 
va sinxronizatsiya kategoriyasidir. Ushbu xizmat axborotni vazifalar o‘rtasida uning 
burilish xavfini bartaraf qilib uzatishni tashkil etadi. Ular shuningdek, vazifalarni 
o‘zaro samaraliroq hamkorligi uchun koordinatsiyalash imkonini beradi. Bu 
Masalalarni 
boshqarish 
Masalalar o’rtasida 
sinxronizasiyalash 
Taymer xizmati 
Xotirani dinamik 
taqsimlash 
Kiritish/chiqarish 
masalalarni boshqarish 

---

130 
xizmatlar yordamisiz RVOT vazifalar buzilgan axborotni uzatishlari yoki bir-
birlarining ishiga xalaqit berishlari mumkin. SRIB ko‘p tizimlarga vaqt bo‘yicha 
yuqori talablarni qo‘yganligi sababli ko‘pchilik RVOT yadrolari taym-aut, vazifalar 
bajarilishining tutilishi kabi ayrim asosiy taymer xizmatlarini qo‘llash imkonini 
beradi. 
RV OT yadrolarining ko‘pchiligi (hammasi emas) xotirani dinamik 
taqsimlash xizmatlari bilan ishlaydi. Ushbu xizmat kategoriyasi OXQ xotirasi 
blokidan amaliy DTda vaqtincha qo‘llash uchun “foydalanib turish” imkonini 
beradi. Ko‘pincha xotiraning ushbu bloklari vazifadan vazifaga o‘tadi, shuning 
yordamida ular orasida katta hajmli ma’lumotlar uzatiladi. Ko‘pchilik tizimlarda 
xotiraning umumiy bo‘limlariga kirish ko‘zda tutilgan. 
Xotira hajmi bo‘yicha kuchli chegaralangan muhit uchun mo‘ljallangan ayrim 
juda kichik RTOS-yadrolarda xotirani dinamik taqsimlash xizmati yo‘q.