Тивбиет олий талабалари учун ўҚув адабиёти

1 1x1 2 V! 6x5 30

2. 
   2x2 4 VII 7x5 35
   
3. 
   3x3 9 VIII 8x5 40
   
4. 
   4X4 16 IX 9x5 45
   

V 5X5 25 1 X 10ҳ5 50_
Ҳоииладорлвкнннг турлв муддатларнда ҳомила оғирлигини кўрсатувчк
_^ жадва.1
Ҳомиланвнг неча Ҳомидмпшг «аипюнй ҳ_виНланянг нечи ^! Ҳ™авинг тйхмикий
ойлиги ўртача оғирляги ^ пйлиги уртача огнрдиги
^ОЙЛИГИ (грамм ҳисобида) ^ОЙЛИГИ (гршм ҳисобкда)
Ш 20-25 VII 1000-1200
IV 120 VIII 1500-1600
V 280-300 IX 2400-2500
VI 600-680 X 3200-3400
IV боб АЕЛЛАР ЖИНСИЙ ОРГАНЛАРИ АКАТОМИЯСИ
ТАШҚИ ВА ИЧКИ ЖИНСИИ ОРГАНЛАР
Аёллар жинсий органлари ташқи ва ички қисмдан иборат бў-либ, асосан ҳомилани ўстириш ва туғкш зазифасини бажаради.
Ташқи жииоий органларга (^епНаИа ех!егпа) цов, катта ва кичик жинскй лаблар, клитор, қин даҳлизи, бартолин безлари киради.
Ташқи жиксий органлар билан ички жинсий органларни қиз-лик парда ажратиб туради.
Қов (топ5 уепег1з) қорин дезориникг пастки қисми бўлвб, тери остидаги еғ қатлами яхшк тараққий этган, бу қатлам аёл организмидаги гормонал жараён билан чамбарчас боғлиқдир. Ен қатлами аёлнинг ёшига боғляқ бўлади, қариларда анча камаяди, лекин бутунлай йўқолиб кетмайди.
Қовнинг ҳар икки ёнида қов бурмалари жойлашган. Қовнинг пастки чегараси катта жинсий лабга туташади.
Аелларда қовкинг устки сатҳк гориэонтал жойлашган жун билан қоплангаи, эркакларда эса жун вертикал равишда кин-дикка цараб ўсган бўлади.
Баъзи аелларда қов сатҳидаги жунлар эркакларникига ўхшаб ўсган бўлади. Бу ҳолат патологик ҳолатдан, гормокал жараё^ мувозанати бузилганидан далолат бе^ади.
32-
Катта жинсий лаблар (1аЬ1а ршЗепсПа та]ога) қовдан бир-_Мунча пастда ва орқароқда бўлиб, узунасига жойлйшган катта бурмадан иборатдир. Улар бир-биридан жинсий ёриқ билан аж-ралиб туради. Катта жинсий лабларнинг юқори қисми қов те-рисига туташади. Орқа томондан эса улар секин-аста торая бо-риб, ўзаро қўшилади ва юпқа тери бурмасини ҳосил қилади (сат^ззига \гЬ'\\ рос1ег1ог).
Катта жинсий лабларнинг ташқи юзалари жун билан, ички юзалари эса оч пушти рангли, нозик, шиллиқ пардага ўхшаш тери билан қопланган. Катта жинсий лаблар туфайли қинга ки-риш йўли бекилиб туради. Қиз бола балоғэтга етган сари жин-сий лаблардаги ёғ қатлами кўпая боради.
Катта жинсий лабларда тер ва ёғ безлари жойлашган ва улар вена томирларига бойдир.
Катта жинсий лабларнинг пастки 7з қисмида бартолин безла-ри (§1апйи1ае ВснЧЬоНпп) жойлашган. Бу безларнинг катталиги ловиядек бўлиб, юмалоқ шаклда ва бир неча бўлакдан нборат бўлади. Улар альвеоляр, яъни найсимон эпителий билан қоплан-ган бўлади. Безларнинг суюқлик чиқариш йўллари 1—2 си узун-ликда бўлиб, улар катта лабларнинг ички юзасига, кичик лаб-ларнинг тубига, кичик лаблар билан қизлик пардаси орасидь очи-лади. Бартолин бези ишлаб чиқарадиган суюқлик (секрет) оқимтир рангда бўлиб, ишқор реакцияли, ҳиди ўзига хосдир. У жинсий қўзғалиш вақтида ажралиб, қин даҳлизига қуйилади, ға-тижада қинни намлайди.
Кичик жинсий лаблар (1аЬ1а ридепда т1пога) катта жинсик лаблардан ичкарида жойлашган бўлиб, бир жуфт бўйлама нозик тери бурмаларидан иборатдир: улар орқа (пастки) томонда кат-та жинсин лабларга қўшилиб кетади. Қичик жинсий лаблар ҳар бирининг юқори (олдинги) қисми 2 тадан бурмага ажралиб, улар ташқи ва ички оёқчалар деб аталади. Ҳар икки лабнинг ташқи оёқчалари ўзаро қўшилиб, клиторнинг четки кертмагини (ргаери-1ит сП1ог1(115) ҳосил қилади. Орқа томондан эса кичик лаблар . клитор юганчаси кўндаланг бурмача ({гепи1шп сШопсПз) ёрда-мида бир-бири билан қўшилади. Қичик жинсий лаблар кўп миқ-дордага қон томирлар ва нерв шохобчалари билан таъминлан-ган.
Клитор (сП1оп5). Жинсий ёриқнинг юқори бурчагида кичик ^инсий лабларнинг ташқи ва ички оёқчаларидаги қўшимча ора-лиққа жойлашган бўлиб, конус шаклидаги 2 та ғовак танадан ^ташкил топган. У дўмбоққа ўхшаб кўринади. Клиторнинг боши, ^танаси ва оёқчалари бўлгани учун у аниқ ажралиб туради. Кли-^Т°Р оёқчалари қов ва қуймич суяклари устига ёпишган бўлади.
Жинсий қўзғалиш рўй берганда клиторнинг ғовак танасидаги ^бўшлиқларига қон тўлади-да, у катталашиб таранглашади. Кли-^т°РДа жуда кўп миқдорда майда нерв шоҳобчалари бор. Бу шо-хобчалар туфайли уни жинсий сезиш органи деб аташга имкон ^беради.
33
Қин даҳлнзи (уезНЬиШт уадтае) олд томондан клитор, орқа томондан жинсий лабларнинг ташқи бирлашмаси ва икки ёнда кичик жинсий лабларнинг ички юзасн томондаги оралиқдан ибо-рат. Қин даҳлизини қиндан қизлик пардаси ажратиб туради. Қин даҳлизи шиллиқ пардага мойил нозик тери билан қоплан-ган, у нерв шохобчаларига, қон.ва лимфа томирларига бойдир. Қин даҳлизида жуда кўп майда шингилсимон безлар ва чуқурча-
лар бор.
Қин даҳлизининг юқрри қисмига сийдик чиқариш каналининг ташқи тешиги, канал ёнидаги йўллар ва бартолин безининг чиқа-рнш йўллари очклади. Қин даҳлизи марказида қинга кириш те-
1пиги жойлашган.
Сийдик чиқариш канали (игеШега) аёлларда калта (3—4 см) ва деярли тўғри бўлиб, қиннинг олдинги девори юзасига жойлаш-ган, юқори қисми қовуқ билан бириккан бўлади.
Унинг ички юзасида тўғри кетган бурмалар бўлиб, юқори қисми цилиндрик эпителийли, пасткиси эса япалоқ эпителийли шиллиқ парда билан қопланган. Сийдик чиқарнш йўлининг мус-кул қавати тўғри ва айланма кетган мускул толаларидан иборат. г
Каналнинг, қовуққа яқнн қисми мускул қаватининг айла^ша толалари зичлашиб, каналнинг ички сиқувчи мускули (сфинктер) ни ҳосил қилади. Сийдик йўли ва жинсий орган диафрагмасининг сийдик чиқариш канали ўтган ерида, каналнинг ташқи тешиги атрофида кўндаланг тарғил мускуллардан ташкил топган ташқи сиқувчи (сфннктер) бўлади. Сийиш вақтида ички сиқувчи сфинк-тер бўшашади. Сийднк чиқариш каналининг ташқи тешиги кли-тордан 1,5—2 см пастда туради. Бу тешик думалоқ, баъзан ериқ-симон ёки юлдузсимон бўлади.
Сийдик чиқариш каналининг'ташқи тешиги ёнида суюқлик 'шқарадиган безлар жойлашган.
Қизлик пардаси (Ьутеп) қўшимча тўқимали пардадан иборат бўлиб, қизларда қинга кириш тешигини беркитиб туради. У тур-ли шаклларда (ҳалқасимон, панжарасимон, яримойсимон, пар-раксимон) бўлиб, тешигининг шакли ҳам шу парда шаклига боғ-лиқдир. Баъзан ёшликда бўлиб ўтган яллиғланиш жараёни нати-жасида туғма равишда қизлик пардасида тешик бўлмаслиги ҳам мумкин. Қизлик пардасининг юзалари қин томондан ҳам, таш^и томондан ҳам кўп қаватли ясси эпителий билан қоплакган бўлиб, улар ўртасида мускул толалари, эластик иплар, қон томирла^) ва нерв толалари жойлашган. Биринчи жинсий алоқада қкзлик пар-даси бир ёки икки жойидан радиал ҳолда йиртилади. Бу йирти-лнш бир оз қон кетиши билан ўтади. Бундай ўзгаришлар нати-жасида қизлик пардаси ўрнида қизлик парда сўрғичлари (согип-
си1ае ЬутепаНз) қолади.
Биринчи туғишдан кейин қизлик пардаси бутунлай йў^олиб, унинг ўрнида нотўғри шаклли сўрғичсимон, баъзан этсимов кў-тармалар (согипси1ас туНЦогт15) қолади. Қизлик пардаси элас-тик (чўзилувчан) бўлганлиги сабабли баъзан биринчи жинсий
алоқада ҳам, биринчи туғншдан кейин ҳам бутунлигича қолиши
^МУ Орқа тешик билан ташқи жинсий орган ўртасидаги соҳа чот леб аталади. Бу оралиқ икки ён томондан қуймич дўнглари би-лан чегараланган. Чот юмшоқ тери тўқималари билан қоплан-ган бўлиб, мускул, фасция ва ёғ қатламлардан ташкил топган чот чаноқ бўшлиғида жойлашган ҳамма органларга таянчнқ бў-либ, эластиклик хусусияти бор. Шуникг учун ҳам у кучаниқ вақтидаги таъсирларга бардош беради. Бу хусусиятнинг айниқса туғиш вақтида аҳамияти катта. Агар чот йиртилса, қиннинг ки-рнш жойи очиқ қолади, натижада унинг деворларй пастга (таш-карига) тушадиган бўлйб қолади. Орқа тешик билаи дум суяги оралиғй орқа чот деб аталади. •