Tilshunoslik nazariyasi

Fonema varianti. Fonemaning nutqda yondosh tovushlar ta’sirida paydo bo’ladigan ko’rinishi. Masalan, v fonemasining lab-lab (ov, yayov, ovloq so’zlaridagi) va lab-tish (vagon, va’da, vafo, visol so’zlaridagi) variantlari.
Fonema. So’z va morfemalarni shakllantiradigan hamda ularning ma’no-larini farqlash uchun xizmat qiluvchi, boshqa mayda bo’laklarga bo’linmaydigan eng kichik tovush birligi.
Fonetik hodisalar. Nutq jarayonida yuz beradigan kombinator va pozitsion o’zgarishlar.
Fonetik tamoyil. So’z, asos va qo’shimchalarni eshtilishiga muvofiq yozish. Masalan, burun, shahar so’zlariga egalik qo’shimchalari qo’shilganda, ikkinchi bo’gindagi unlilarni tushib qolishi: burnim, shahrim, shahrimiz kabi yozilishi.
Fonetika (yun. phonetike – tovushga oid < phone – tovush). Tilshunoslikning nutq tovushlari va tovush vositalarini o’rganuvchi sohasi.
Fonologiya. Tilshunoslikning nutq tovushlarini so’z va morfemalarning tovush qobig’ini farqlovchi vosita sifatida o’rganuvchi sohasi.
Fraza. Har ikki tomondan pauza bilan bo’lingan, o’ziga xos ohangga ega bo’lgan nutqning eng katta fonetik birligi.
Fuziya (frans. fusion – qo’shilish, tutashish < lot. fusio – quyish, quyma).
Gap bo’laklari. Ma’lum so’roqqa javob bo’lib, gap tarkibida muayyan bir sintaktik vazifada keluvchi so’z va so’z birikmalari.
Gap. Til qonunlari asosida grammatik va ohang jihatidan shakllangan, fikrni ifodalash uchun xizmat qiladigan sintaktik birlik. Masalan, Vatan – onaning ko’ksidan boshlanadi. (M. Xidir)
Gaplologiya. So’zdagi bir xil yoki o’xshash bo’g’inlardan birining tushib qolishi. Masalan, sariq yog’ – saryog’.