Tilshunoslik nazariyasi

 

Tabu va evfemizmlar. Tabu so‘zi polineziya tilidan (Tinch okeanida yashovchi ko‘chmanchi 

elatlar tili) olingan bo‘lib, shaxsiy va diniy odatlar jihatdan biror narsani man etish demakdir.  

O‘tmishda  biron  kishi  o‘lganda  marhumning  nomini  aytish  man  etilgan.  Tabu  etnik 

tushuncha  bo‘lib,  qandaydir  predmetning,  harakatning  nomini  aytishni  man  qilishdir.  Bunday 

odatning tilga tadbiq etilishi bilan lingvistik  tabu  yuzaga kelgan. Mas., ilon-qamchi dasta. 

Odam nutq faoliyatida nutqiy normalarga rioya qilishi lozim. Ahloqiy va  madaniy jihatdan 

qo‘llanishi  taqiqlangan  yoki  noqulay  deb  topilgan  so‘zlar  o‘rniga  boshqa  so‘z  va  iboralarning 

qo‘llanishi evfimizmlar (grekcha eupphemco-«yaxshi», «mayin gapiraman» ma`nosida) deb ataladi. 

Mas., o‘lmoq. 

Evfimizmlarning ma`lum qismi tabu bilan bo

ғ

liq bo‘ladi. evfimizmlarning ko‘pchilik qismi 

ahloqiy  va  madaniy  jihatdan  aytilishi  noqulay  deb  topilgan  so‘zlar  o‘rnida  qo‘llanuvchi  so‘z  va 

iboralardir. Mas., qizamiq-oymoma, chechakgul; sil-uzun o

ғ

riq. 

Ba`zi  olmoshlar  ham  evfimizm  sifatida  qo‘llaniladi:  u  qilding,  bu  qilding  ishni  rasvo 

qilding. 

Tabu  va  evfimizmlardan  adabiy  va  badiiy  asarlarda  muhim  tasviriy  vosita  sifatida 

foydalaniladi.