Tilshunoslik nazariyasi

7. QO‘SHIMCHA MATERIALLAR
«TILSHUNOSLIK NAZARIYASI» fanidan ON VA YAN UCHUN TESTLAR

1. 
   Tilshunoslik nazariyasi kanday fan?
   

a) amaliy fan;
b) falsafiy fan;
v) mantikiy fan;
*g) ilmiy-nazariy fan;
d) siyosiy fan.

2. 
   Tilning paydo bulishi xakidagi kaysi nazariya uning ob’ektiv moxiyatiga mos keladi?
   

a) tovushna taklid va undov nazariyasi;
b) mexnat chakiriklari nazariyasi;
v) imo-ishora nazariyasi;
*g)mexnatning roli nazariyasi;
d) ijtimoiy kelishuv nazariyasi.

3. 
   Tilning paydo bulishi va uning tarakkiyot konunlari, tilning ijtimoiy moxiyatini tilshunoslikning kaysi soxasi urganadi?
   

a) mikrolingvistika;
*b) sotsiolingvistika;
v) makrolingvistika;
g) mentalingvistika;
d) psixolingvistika.

4. 
   Tilning ichki tizimini urganuvchi soxasi kanday nomlanadi?
   

a) sotsiolingvistika;
B) mentalingvistika;
*v) intralingvistika;
g) komparativistika;
d) makrolingvistika.

5. 
   Til va tafakkurning uzaro munosabatini tilshunoslikning kaysi tarmogi urganadi?
   

a) ekstralingvistika;
*b) metalingvistika;
v) intralingvistika;
g) komparativistika;
d) paralingvistika.

6. 
   Komparativistika nima?
   

a) etiologik tilshunoslik;
b) nazariy tilshunoslik;
v) kiyosiy- tarixiy; tilshunoslik
*g) kiyosiy tilshunoslik;
d) amaliy tilshunoslik.

7. 
   Til birligining ikki jixati nimadan iborat?
   

a) moddiy va nomoddiy;
b) ichki va tashki;
*v) shakl va mazmun;
g) umumiylik va xususiylik;
d) substansiya va shakl.

8. 
   Nutk nima?
   

a) tildagi xotira;
*b) tildan fikr almashuv maksadida foydalanilanish jarayoni;
v) sintaktik ifoda turi;
g) ijtimoiy-tarixiy kategoriya;
d) lingvistikaning bir bulimi.

9. 
   Sistema nima?
   

a) ma’no;
b) tuzilish;
v) tilning rivojlanish konuni;
*g) kismlardan iborat butunlik;
d) barkaror butunlik.

10. 
    Struktura nima?
    

*a)tuzilish, kurilish;
b) moxiyat;
v) ma’no;
g) barkaror butunlik;
d) tilning rivojlanish konuni.

11. 
    Semiotika nima?
    

a) tabiiy tilning matematik modelini urganuvchi fan;
*b) turli-tuman belgilar sistemasining umumiy xususiyatlarini urganuvchi fan;
v) tilshunoslikning morfemalarning kelib chikishini urganuvchi soxa;
g) joy nomlarini urganuvchi bulim;
d) omonimlarning paydo bulishi, kelib chikishi va tarkalishini urganuvchi soxa.

12. 
    Tilning semiotika faniga kanday alokasi bor?
    

a) shakliy;
b) moddiy;
*v) bevosita;
g) tasodifiy;
d) majburiy.

13. 
    Xind Vedalari necha kitobdan iborat?
    

a) uttiz kitob;
b) un kitob;
*v) yigirma kitob;
g) turt kitob;
d) besh kitob.

14. 
    Sanskrit kayday til?
    

a)kadimgi rus adabiy tili;
b) kadimgi nemis adabiy tili;
*v) kadimgi xind adabiy tili;
g) kadimgi irland adabiy tili;
d) kadimgi fors adabiy tili.

15. 
    Hind tilshunosining mashhur vakili kim?
    

a) Sibaveyhi;
b) Zamahshariy;
*v) Panini;
g) Alisher Navoiy;
d) Maks Myuller.

16. 
    Hind tilshunosligida so‘zlar nechta turkumga ajratiladi?
    

a) ikki turkumga;
b) sakkiz turkumga;
v) olti turkumga;
g) besh turkumga;
*d) to‘rt turkumga.

17. 
    Hind tilshunosligida nechta kelishik qayd etilgan?
    

a) to‘rtta;
b) beshta;
*v) ettita;
g) o‘n bitta;
d) sakkizta.

18. 
    Qadimgi hind tilshunosligida prakritlar kimnign asarida yoritilgan?
    

*a) Vararuchi Katyana;
b) Patanjali;
v) Bxartrixari;
g) Guru;
d) Xemachandra.

19. 
    Qadimgi hind tilshunosi Guru morfologiyasini necha bo‘limdan iborat deb hisoblangan?
    

a) ikki bulimdan;
*b) uch bulimdan;
v) besh bulimdan ;
g) olti bulimdan;
d) etti bulimdan.

20. 
    Qadimgi hind tilshunosida fe’lning qaysi sayllari ajratilgan?
    

a) aniqlik;
b) buyruq va shart;
v) aniqlik, istak, buyruq;
g) istak, buyruq va shart;
*d) aniqlik, istak, buyruq va shart.

21. 
    Qadimgi hind tilshunosida kim lug‘atchilik sohasida sezilarli ish qilgan?
    

a) Vapadeva;
b) Xemachandra;
v) Guru;
*g) Amara;
d) Patanjali.

22. 
    Qadimgi hindlarda tilshunoslikning qaysi sohasi kam o‘rganilgan?
    

a) fonologiya;
b) fonetika;
v) morfologiya;
*g) sintaksis;
d) leksikografiya.

23. 
    Xitoy tilshunostigida ierogliflarni necha guruhga bo‘lib o‘rganganlar?
    

a)uch guruh;
b) to‘rt guruh;
*v) olti guruh;
g) besh guruh;
d) etti guruh.

24. 
    Xitoy tilshunostigining asosiy sohasi qaysi?
    

*a) fonetika;
b) morfologiya;
v) leksikologiya;
g) sintaksis;
d) leksikografiya.

25. 
    Lao Naysyuan qanday asar yozgan?
    

a) “Ma shiven”(“Janom Maning yozma til manbalarini tushuntirish”);
*b) “Den yun i de” (“Qofiyalar tasnifi haqida ba’zi mulohazalar”);
v) “CHju yuy si” (“Nutqqa khmaklashuvchi so‘zlar”);
g) “SHo ven” (“Diniy kitoblardagi qadimgi so‘zlar”);
d) “Ven si szi” (“Ajoyoibotlar haqida savollar to‘plami”).

26. 
    Qadimgi Gretsiya tilshunostigi taraqqiyotini necha davrga bo‘lish mumkin?
    

a) uch davrga;
*b) ikki davrga;
v) besh davrga;
g) olti davrga;
d) to‘rt davrga.

27. 
    Qadimgi grek tilni qaysi jihatga ko‘ra izoxlaganlar?
    

a) nazariy;
b) ilmiy;
v) mantiqiy;
*g) falsafiy;
d) siyosiy.

28. 
    Qadimgi grek faylasuflari tilda qanday munosabatni belgiladilar?
    

a) so‘z va jamiyat;
b) predmet va shakl;
*v) so‘z va predmet;
g) shakl va mazmun;
d) umumiylik va xususiylik.

29. 
    Analogiya nima?
    

a) yakkalik;
*b) o‘xshashlik;
v) noo‘xshashlik;
g) farqlilik;
d) umumiylik.

30. 
    Anomaliya nima?
    

a) umumiylik;
b) o‘xshashlik;
v) farqlilik;
*g) noo‘xshashlik;
d) xususiylik.

31. 
    Predmet va uning nomi orasidagi munosabat kaysi asarda bayon qilingan?
    

a) “Poetika”;
*b) “Kratil”;
v) “Brut”;
g) “Ritorika”;
d) “Sintaksis haqida”.

32. 
    Qadimgi grek tilshunosgi falsafiy davrining asosiy vakillari kimlar?
    

a) Aristrax, Krates, Epikur;
b) Platon, Geraklit, Demokrit;
*v) Geroklit, Demokrit, Platon, Aristrax, Krates, Epikur va Prodik;
g) Panini, YAski,Guru;
d) Zenodot, Dionisiy, Appoloniy Diskol.

33. 
    Appoloniy Diskol qaysi asarni yozgan?
    

a) “Brut”;
b) “Ritorika”;
*v) “Sintaksis xakida”;
g) “Poetika”;
d) “Kratil”.

34. 
    Aristrax nechta so‘z turkumini ajratgan?
    

a) beshta;
b) oltita;
v) ettita;
*g) sakkizta;
d) o‘nta.

35. 
    Dionisiy yozgan asar qaysi?
    

a) “Sintaksis xakida”;
b) “Ritorika”;
*v) “Grammatika san’ati”;
g) “Kratil”;
d) “Poetika”.

36. 
    Aristotel nutq kategoriyalarini qanday qismlarga ajratgan?
    

a) ot, fe’l, etimologiya;
*b) element, bo‘g‘in, bog‘lovchi, ot, fe’l, a’zo, kelishik, gap;
v) ot, fe’l,bog‘lovchi;
g) bo‘g‘in, bog‘lovchi, a’zo;
d) element, kelishik, gap.

37. 
    Qadimgi grek tilshunosligida grammatika davrining asosiy qarashlari nimalarda ko‘rinadi?
    

a) olmosh va yordachi so‘zlar;
*b) so‘z turkumlari, artikl, atoqli va turdosh otlar, kelishik, unli va unoshlarga ajratish, harflardagi uch elementni farqlash, dialekt;
v) unlilar tasnifi;
g) dialekt va shevalarni farqlash;
d) ichki va tashqi nutqni ajratish.

38. 
    Qadimgi Rim tilshunosligining vakillari kimlar?
    

a) Valeriy Flakk, Prissian, Esxil;
*b) YUliy Sezar, Mark, Terentiy Varron, Eliya Donata, Verriy Flakk, Prissian;
v) Zenodot, Dionisiy, Appolloniy Diskol;
g) Krates. Epikur, Prodit;
d) Platon, Aristotel, Demokrit, Geraklit.

39. 
    Qadimgi Rim tilshunosligida nechta so‘z turkumi farqlanadi?
    

a) beshta;
b) oltita;
v) ettita;
*g) sakkizta;
d) o‘nta.

40. 
    Qadimgi Rim tilshunosligiqaysi tilshunoslik maktabining shohobchasi sifatida paydo bulgan?
    

a) Hind;
b) xitoy;
*v) grek;
g) ispan;
d) arab.

41. 
    Arab tilshunosligi maktablari qaysilar?
    

a) Basra;
b) Kufa;
v) Bog‘dod;
*g) Kufa va Basra;
d) Madina.

42. 
    Arab tilshunosligining mashhur namoyandasi kim?
    

a) Abu Ali ibn Sino;
b) Abu Rayhon Beruniy;
*v) Alisher ibn Usmon Sibavayhiy;
g) Alisher Navoiy;
d) Mahmud Qoshg‘ariy.

43. 
    Sibavayhiyning ustozi kim?
    

a) as - Sakafiy;
*b) Xalil al - Faroxidiy;
v) al - Duali;
g) al - Anbariy;
d) al - Madiniy.

44. 
    Sabivayhiy qanday asar yozgan?
    

a) “No‘zhat”;
*b) “Al-kitob”;
v) “At-tashrif”;
g) “Ayna-kitobi”;
d) “Kratil”.

45. 
    Sibavayhiy tilshunoslikning qaysi bo‘limini ishlab chiqqan?
    

a) sintaksis;
*b) grammatika;
v) leksikologiya;
g) leksikografiya;
d) fonetika.

46. 
    Arab tilshunosligida qaysi soxada katta o‘rin ajratilgan?
    

a) fonetika;
b) morfologiya;
*v) leksikografiya;
g) sintaksis;
d) leksikoldogiya.

47. 
    Xalil al- Farohidiyning birinchi arab tili lug‘ati qanday nomlangan?
    

a) “Sintaksis haqida”;
b) “Al - kitob”;
v) “Kitobul avomil”;
g) “To‘lqillar toshqini”;
*d) “Kitobul ayn”.

48. 
    Feruzobodiynign 60 jildlik lug‘ati qanday nomlanadi?
    

a) “Al - kitob”;
b) “Kitobul avomil”;
v “To‘lqillar toshqini”;
g) “Kitobul ayn”.
*d) “Qomus”.

49. 
    Arab leksikografiyasida lug‘atlar mazmunan necha turga bulingan?
    

a) uch;
*b) olti;
v) etti;
g) sakkiz;
d) besh.

50. 
    Arab tilshunosligida so‘z o‘zagi nechta undoshdan tashkil topadi?
    

a) olti;
*b) uch;
v) to‘rt;
g) ikki ;
d) besh.

51. 
    Arab tilshunosligida so‘z turkumlari soni nechta?
    

a) to‘rt;
*b) uch;
v) besh;
g) ikki ;
d) sakkiz.

52. 
    Mahmud az – Zamahshariy kim?
    

a) etnograf olim;
b) mashhur yozuvchi;
v) geograf olim;
*g) arab tilshunosligi rivojiga ulkan hissa qo‘shgan Xorazmlik buyuk alloma;
d) yirik lug‘atshunos.

53. 
    Mahmud az – Zamahshariyning grammatikaga oid qanday asari bor?
    

a) “Devonu lug‘atit turk”;
b) “Asos ul- balog‘a”;
v) “Navobig‘ ul-kalim”;
*g) “Al-mufassal fi san’at im-i’rob”;
d) “Muhokamat ul-lug‘atayn”.

54. 
    Mahmud az – Zamahshariyning Qur’on tafsiriga bag‘ishlangan asari qanday nomlanadi?
    

a) “Navobig‘ ul-kalim”;
b) “Mukaddimat ul-adab”;
*v) “Al-foiq fi g‘arib il-hadis”;
g) “Al – jibol val-amkina va miyoh”;
d) “Maqomat uz- Zamahshariy”.

55. 
    Mahmud az – Zamahshariyning arab maqollariga bag‘ishlangan asari qanday nomlanadi?
    

a) “Atvok uz-zahab fil-mavo’iz val xutab”;
b) “Navobig‘ ul-kalim”;
v) “Mukaddimat ul-adab”;
*g) “Al-mufassal fi amsol al-arab”;
d) “lison ut-tayr”.

56. 
    Markaziy Osiyolik qaysi olim arab tilida dastlabki asar yaratgan?
    

a) Abu Ali ibn Sino;
b) Abu Rayhon Beruniy;
*v) Abu Nasr Forobiy;
g) Alisher Navoiy;
d) Mahmud Qoshg‘ariy.

57. 
    Abu Nasr Forobiyning tilshunoslikka bag‘ishlangan asari qaysi?
    

a) “Kitobul ayn”;
*b) “Fanlar tasnifi haqida so‘z”;
v) “Tulqinlar toshqini”;
g) “Diyvon ut-tamoyil”;
d) Al-kitob.

58. 
    Forobiyning Aristotel “Ritorika”siga yozgan sharhi qanday nomlanadi?
    

a) “Kitob fi ixso ikao”;
b) “Kitob fisanoat al-kitoba”;
v) “Kitob fi al- lug‘at”;
g) “Kitob al-alfoz va al-xuruf”;
*d) “SHarh kitob al-xitoba li Aristutilos”.

59. 
    Abu Rayxon Beruniyning tilshunoslik qarashlari qaysi asarida aksini topgap?
    

a) “Al-kitob”;
b) “Sangloh”;
v) “To‘lqinlar toshqini”;
*g) “Saydana”;
d) “Geodeziya”.

60. 
    “Kitob ul-Saydana fit-tib” asari necha bob va maqoladan iborat?
    

a) o‘n bob va 100 maqola;
*b) yigirma to‘qqiz bob va 1116 maqola;
v) etti bob va 1000 maqola;
g) sakkiz bob va 2500 maqola;
d) besh bob va 2000 maqola.

61. 
    “Kitob lisonul arab” asarini kim yozgan?
    

a) Zamahshariy;
b) Maxmud Qoshg‘ariy;
v) Abu Rayxon Beruniy;
*g) Abu Ali ibn Sino;
d) Forobiy.

62. 
    Abu Ali ibn Sinoning nutq tovushlari haqidagi qanday asari bor?
    

a) “Qomus”;
b) “Asos ul-balog‘a”;
*v) “Asbobi xudud al-huruf”;
g) “Al-kashshof”;
d) “Kitob an-shifo”.

63. 
    “Asbob” asari necha bobdan iborat?
    

a) ikki bob;
b) to‘rt bob;
v) besh bob;
*g) olti bob ;
d) sakkiz bob.

64. 
    O‘rta asr Evropa tilshunosligida qanday yo‘nalishlar bor eli?
    

a) analogistlar;
b) anomalistlar;
*v) nominalistlar va realistlar;
g) sofistlar;
d) sxolastlar.

65. 
    Nominalistlarning asosiy vakillari kimlar?
    

a) Berkli;
*b) Rossellin, Duns Skott, Okkam;
v) YUm;
g) Duns Skott ;
d) Per Abelyar.

66. 
    Realistlarning asosiy vakillari kimlar?
    

a) Berkli, YUm;
b) Rossellin, Duns Skott;
*v) Anselm Kotterberiyskiy, Rossellin, per Abelyar;
g) Prissian, Verriy Flakk;
d) Eliya Donat, Mark Terentiy.

67. 
    Uyg‘onish davrida klassik va semit filologiyasiga qiziqish qanday muammolar atrofiga olib borilgan?
    

a) grek va lotin tili matnlarini sharhlash;
b) “Mukaddas kitoblar”ning asl nusxasidan milliy tillarga tarjima qilish;
v) semit (somiy) tillarini o‘rganishga qiziqish;
*g) a, b, v ;
d) sharqiy va g‘arbiy somiy tillari.

68. 
    J.S. Skaliger tilga oid qanday asar yaratgan?
    

a) “Lotin tili asoslari”;
*b) “Evropaliklar tili haqida muloxazalar”;
v) “Ritorika”;
g) “Sintaksis asoslari”;
d) “YAhudiy tili grammatikasi”.

69. 
    Alisher Navoiyning tilshunoslikka oid asari qaysi?
    

a) “Xazoyinul maoniy”;
b) “Lisonut tayr”;
v) “Nasoyim ul-muhabbat”;
*g) “Muhokamat ul-lug‘atayn”;
d) “Xamsa”.

70. 
    “Muhokamat ul-lug‘atayn” asarida A. Navoiy qaysi tilni ulug‘lagan?
    

a) fors tili;
b) arab tili;
*v) turkiy til;
g) tojik tili;
d) hind tili.

71. 
    Alisher Navoiyning “Muhokamat ul-lug‘atayn” asarida nechta fe’l izohlagan?
    

a) sakkizta;
b) beshta;
*v) yuzta;
g) etmishta ;
d) saksonta.

72. 
    Tilshunoslikka ratsionalizm va uning eiuk vakillari kimlar?
    

a) Pater Syuv, L. Ten Kategot;
*b) DekartYU Spmnoza, G.V. Leybnits;
v) U.Djons, Sosetti;
g) I. Adelung, F. Ruxig;
d) M. Lomonosov, Pater Syuv.

73. 
    Uyg‘onish davrida Evropa tilshunosligida grammatik hadislar kaysi fan nuktai nazaridan baxolangan?
    

*a) mantiq;
b) falsafa;
v) adabiyot;
g) tarix;
d) psixologiya.

74. 
    “Por-Royal grammatikasi”da kaysi fanlarning aloqasi haqida fikr yuritiladi?
    

a) grammatika bilan notiqlik;
b) grammatika bilan etimologiya;
*v) grammatika bilan mantiq;
g) grammatika bilan falsafa;
d) grammatika bilan adabiyot.

75. 
    “Por-Royal grammatikasi” nechta qismdan iborat?
    

a) olti;
b) besh;
v) turt;
g) uch ;
*d) ikki.

76. 
    Tilga tarixiy yondashish nazariyasining vakillari kimlar?
    

a) Aristotel;
b) Avgust SHleyxer;
*v) Jambatisto Viko, SHarl de Bryus, Jan Jak Russo, Monbodlo, Adam Smit, Pristli, Gerder;
g) A.F. Berngardi, Manbodlo ;
d) Adam Smit, M. Lomonosov.

77. 
    Markaziy Osiyoda tillarni qiyosiy nuktai nazardan hissa qushgan olimlar kimlar?
    

a) Mehdixon;
b) Sankokiy;
*v) M. Qoshg‘ariy, A.Navoiy, Z.M.Bobur;
g) Feruzabodiy, Duali ;
d) Forobiy, Beruniy.

78. 
    Evropada tillarni qiyosiy nuktai nazardan hissa qushgan olimlar kimlar?
    

a) Fridrix SHlegel, P.S.Pallas;
*b) F. Sosetti, I.YU. Skaliger, Lambert ten Kate, Mixaylo Lituanus, Kelx, F.Ruxig;
v) P.S. Pallas, I. dobrovskiy;
g) Mixaylo Lituanus, F.Ruxig;
d) Aristotel, Platon, Vmlyum Jons.

79. 
    Mahmud Qoshg‘ariyning “Devonu lug‘atit” asari necha qismdan iborat?
    

a) uch;
*b) ikki;
v) besh;
g) olti;
d) o‘n.

80. 
    M. V. Lomonosov tilni qanday vosita deb tushundi?
    

a) ijtimoiy;
b) semiotik;
v) moddiy;
g) belgilar;
*d) aloka.

81. 
    M. V. Lomonosov rus adabiy tilida nechta stilni ajratdi?
    

a) ikki;
*b) uch;
v) turt;
g) besh;
d) olti.

82. 
    Fonetik jixatdan nutqning tarkibiy qismi kaysi javobda berilgan?
    

*a) fraza(jumla), takt, so‘z, bo‘g‘in, tovush;
b) takt;
v) so‘z;
g) bo‘g‘in;
d) tovush.

83. 
    Nutqning eng kichik birligi qaysi?
    

a) takt;
b) fraza;
v) so‘z;
*g) tovush(fonema);
d) bo‘g‘in.

84. 
    Fonema nima?
    

a) tushuncha;
b) ma’no;
*v) tilning eng kichik moddiy birligi tovush;
g) fikr ifodalovchi birlik;
d) so‘z shakllantiruvchi.

85. 
    Nutq tovushlari talaffuz qilinayotganda qaysi nutq organlari ishtirok etishini nima o‘rgatadi?
    

a) fonetika;
*b) fiziologiya;
v) akustika;
g) grammatika;
d) leksikologiya.

86. 
    Ovoz va shovqinning ishtirokiga kura qanday guruxga bo‘linadi?
    

a) jarangli va jarangsiz;
b) portlovchi va sirg‘aluvchi;
v) shovqinli va sirg‘aluvchi;
*g) unli va undosh;
d) sof va qarishiq.

87. 
    Suprasegment elementlariga nimalar kiradi?
    

*a) Bo‘g‘in, urg‘u,ohang;
b) so‘z, bo‘g‘in, fraza;
v) ohang, takt, so‘z;
g) tushuncha, urgu, tovush;
d) fonema, bo‘g‘in.

88. 
    Bo‘g‘inning fonologik jihatdan farklanishi kaysi javobda berilgan?
    

a) oxang, urg‘u;
*b) sillayuema, tonema, aksentema;
v) dinamik urgu;
g) aksentema, faraza aksentema;
d) fonema, allofon.

89. 
    Fonologik appozitsiyalarning a’zolariga nisbatan tasnifi qaysi qatorda berilgan?
    

a)bir ulchovli;
b) kup o‘lchovli;
*v) privativ, gradual, ekvivalentli;
g) proporsional;
d) ajratilagn.

90. 
    So‘z shakllari deganda qanday shakllar tushuniladi?
    

a) sintetik-analitik shakl;
b) morfologik- grammtaik shakl;
*v) sintetik, analitik, sintetik-analitik shakl;
g) analitik shakl;
d) sintetik shakl.

91. 
    Tilshunoslikda leksemaning ma’no tomoni kanday nomlanadi?
    

a) morfema;
*b) semema;
v) leksema;
g) nonema;
d) sintagmema.

92. 
    Semema nima?
    

a) tovush;
*b) ma’no;
v) shakl;
g) ohang;
d) gap.

93. 
    Sema nima?
    

a) mazmun;
b) semema;
v) dinotat;
*g) ma’noning tarkibiy qismi, ma’noviy bo‘lak;
d) signifikat.

94. 
    Til lug‘at tarkibida tarakkiyotini belgilovchi usullar qaysi qatorda kursatilgan?
    

a) neologizmlar;
b) arxaizmlar;
*v) grammatik, fonetik, semantik, so‘z o‘zlashtirish;
g) tarixiy;
d) semantik o‘zgarishlar.

95. 
    So‘zning leksik-semantik strukturasiga kura turlari qaysi katorda berilgan?
    

*a) sinonim, omonim, antonim;
b) frazeologizmlar, sinonimlar;
v) idiomatizmlar, omonimlar;
g) nomenativlar, antonimlar;
d) evferizmlar, kokoferizmlar.

96. 
    Grammatik kategoriyalarning asosiy turlari kaysi katorda berilgan?
    

a) kelishik, egalik;
b) ko‘plik, son;
*v) sintetik, analitik;
g) yordamchi so‘zlar, kumakchilar;
d) grammatik forma, grammatik ma’no.

97. 
    Morfema nima?
    

a) tushuncha;
b) tilning moddiy tomoni;
v) tilning lug‘at tarkibiga xos birligi;
g) mo‘z ma’nosi;
*d) til birligi, tilning ma’noli, boshqa ma’noli kismlarga bo‘linmaydigan eng kichik kismi.

98. 
    Morfologiya nima va unga tula ta’rif bergan olim kim?
    

a) A. Gulomov;
b) SH. Raxmatullaev;
v) J. Bo‘ranov;
g) A. Hojiev;
d) H. Ne’matov.

99. 
    Morfologik alternatsiya kanday xolatda ro‘y beradi?
    

a) fonemalarning erkin almashinuvi;
b) urg‘u ta’siridagi unlilar tizimi;
*v) unli fonemalarning urg‘uli bo‘g‘indagi xolati;
g) fonemalar almashinuvi;
d) o‘xshashlik va farklanish.

100.Sintaktik munosabatning kayday turlari bor?

a) subordinativ munosabat;
b) muvofiklashuv;
v) teng munosabat;
*g) sintagmatik, paradigmatik;
d) tobe’ munosabat.

101.Paradigmatik munosabat kanday munosabat?

*a) bir paradigmaga birlashuvchi til birliklarining uzaro munosabati;
b) til birliklarining pog‘onaviy(iearxik) munosabati;
v) til birliklarining muayyan izchillikga kelishi;
g) so‘z tarkibiy kismlarining o‘zaro aloqasi;
d) nutk birliklarining o‘zaro tobe’lik munosabati.

102.Sintagmatik munosabat kanday munosabat?

a) so‘z birikmasi xamma gap kismlarining o‘zaro boglanishi;
b) otlarning turlanishi;
*v) til birliklarining ketma-ket(yonma-yon) joylashishi;
g) fe’llarning tuslanishi;
d) til birliklarining vertikal joylashishi.
103.Sintaktik aloqa turlari qaysi javobda berilgan?
a) Moslashuv aloka;
b) muvofiklashuv aloka;
*v) moslashuv, boshkaruv, bitishuv, muvofiklashuv ;
g) relyativ aloka;
d) atributiv aloka.

104.Paralingvistika nimani urgatadi?

a) tillarning kelib chikish tarixini;
b) til birliklarining mazmun jixatini;
v) emotsiyalarning tilda ifodalanishini;
g) til va nutk birliklarining shakliy tomonini;
*d) tilshunoslikning aloka-aralashuv jarayonidagi imo-ishora, mimika, nukt vaziyati kabi omillarni.

105.Iearxik munosabat nima?

a) til birliklarining uxshashlik munosabati;
b) til birliklarining murakkablashish(pogonaviy) munosabati;
v) bir paradigmaga birlashuvchi til birlikularining uzaro munosabati;
g) til birliklarining yonma-yon joylashish munosabatini;
*d) nutk birliklarining uzaro tobelik munosabatini.

106.Gap aktual bo‘linishning tarkibiy qismlari qaysi javobda berilgan?

a) ega va kesim;
b) aniqlovchi, tuldiruvchi, hol;
*v) tema, rema;
g) hol, kesim;
d) aniqlovchi, ega.

107.Tillarni turiga kura tasnif kilish kaday ataladi?

a) geneologik tasnif;
b) tipologik tasnif;
v) sintaktik tasnif;
g) semantik tasnif;
d) etiologik tasnif.

108.Tillarning kelib chikishiga kura tasnifi kanday ataladi?

a) etimologik;
b) sintaktik;
v) semantimk;
g) tipololgik;
*d) geneologik.

109.Morfologik tipologiya asosida tillar tasnifi kaysi javobda berilgan?

a) polisintetik tillar;
b) eroniy tillar;
v) hind tillari;
*g) amorf, flektiv, agglyutinativ, polisintetik;
d) flektiv tillar.

110. “Por-Royal grammatikasi” da kaysi fanlarning alokasi hakida fikr yuritiladi?

a) grammatika bilan etimologiya;
b) grammatika bilan notiklik;
*v) grammatika bilan mantik;
g) grammatika bilan falsafa;
d) grammatika bilan adabiyot.

111.“Por-Royal grammatikasi” nechta kismdan iborat?

a) olti;
b) besh;
v) to‘rt;
g) uch;
*d) ikki.

112.Qiyosiy-tarixiy tilshunoslikning tug‘ilgan yili qaysi javobda berilgan?

a) 1888;
b) 1890;
*v) 1816;
g) 1808;
d) 1880.

113.Qiyosiy tarixiy tilshunoslarning fikricha kaysi til bobotil hisoblanadi?

a) oltoy tili;
b) qadimiy yahudiy tili;
*v) sanskrit tili;
g) qadimiy slavyan tili;
d) qadimiy fors tili.

114.F. Bopp tilining qaysi jixati haqida nazariya yaratdi?

a)fleksiya;
*b) agglyutinatsiya;
v) tilning ichki shakli haqida;
g) tilning tovushi haqida;
d) til birliklari haqida.

115.Qiyosiy tarixiy tilshunoslikda yaratilgan fonetik qonun qanday nomlanadi?

a) Rasmusk Rask qonuni;
*b) Grimm qonuni;
v) Frans Bopp qonuni;
g) Vostokov qonuni;
d) Gumboldt qonuni.

116.Umumiy nazariy tilshunoslik asoslari kim tomonidan yaratildi?

a) V. Vinogradov;
b) M. Myuller;
v) YA. Grimm;
*g) V. F. Gumboldt ;
d) A.A. Rotebnya.

117.F. V. Gumboldt tilning qaysi jixati xaqida ta’limot yaratgan?

a) tilning “formasi” xaqida;
*b) tilning ichki formasi haqida;
v) tilning tashqi formasi xakida;
g) tilning tovushi haqida;
d) tilning birliklari xaqida.
118.Tilning sistem xarakterga ega ekanligi haqida dastavval kim e’tibor berdi?
a) F. De Sossyur;
*b) V.F. Gumboldt;
v) A. Pott;
g) G. Kutsrsius;
d) A. SHleyxer.

119.Naturalizm oqimining mashhur vakillari kimlar?

a) G. SHteyntal, A.Pott;
b) G. Kursius, YA. Grimm;
v) A. SHleyxer, M. Myuller;
g) A. Potebnya, Korsh;
d) F. De Sossyur, A. Pott.

120.Naturalizm oqimi vakillari tilga qanday hodisa sifatida karadilar?

a) amaliy;
b) moddiy;
*v) biologik;
g) ruhiy;
d) ijtimoiy.

121.Psixologizm oqimining mashxur vakillari kimla?

a) A. Pott, Korsh;
b) A. SHleyxer, M.Myuller;
v) YA. Grimm, F. De Sossyur ;
*g) G. SHteyntal, A. Potebnya;
d)V. Vunt, G. Kursius.

122.Psixologizm tilga qanday hodisa sifatida qaradi?

a) amaliy;
*b) ruhiy;
v) ijtimoiy;
g) moddiy;
d) biologik.

123.Psixologizm vakillaridan kim tilni tafakkurdan ajratmoqda?

a) Korsh;
b) G. SHteyntal;
*v) A. Potebnya;
g) A. Pott;
d) A. SHleyxer.

124.YOsh grammatikachilar oqimining asosiy vakillari kimlar?

a) G. SHxard, K. Verner;
b) G. Askoli, V. Tomsen;
*v) A. Leksik, K. Brugman, G. Ostgof, G. Paul, B. Delbryuk;
g)A. Potebnya, F. Fortunatov;
d) G. Posul, G. SHteyntal.

125.YOsh grammatikuachilaring nazariy qarashlari qanday konsepsiyaga asoslangan?

a) qiyosiylik;
*b) tarixiylik;
v) atoizm;
g) individuallik;
d) psixologik.

126.Moskva tilshunoslik maktabining asosiy vakillari kimlar?

a) V. Rozen, S. Pallas;
b) I. Reyxman, V. Vinogratov;
v) A. Potebnya, O. Betling;
*g) F. Fortunatov, A. SHaxmatov, M. Pokrovskiy, A. Tomson, A. Peshkovskiy, d. Peterson;
d) I. YAgich, B Larin.

127.Qozon tilshunoslik maktabining asosiy vakillari kaysi katorda berilgan?

a) A. Vostokov, I. Reyxman;
b) S. Pallas, A. Potebnya;
*v) I. A. Boduen de Kurtene, N.V. Krushevskiy, V.A. Bogoroditskiy;
g) L. SHcherba, A. SHaxmatov;
d) V. Rozen, S. Pallas.

128.Peterburg tilshunoslik maktabining asosiy vakillari kimlar?

*a) A. Vostokov, I. Serenovskiy, A. Sobolevskiy, L. SHcherba, V. Radlov, B. Larin;
b) S. Pallas, A. Potebnya;
v) F. Fortunatov, A. SHaxmatov;
g) I. Reyxman, O. Betling;
d) V. Rozen, S. Pallas.

129.SHo‘ro davri tilshunosligida til qanday hodisa deb tushuniladi?

a) sun’iy;
*b) ijtimoiy;
v) ruhiy;
g) moddiy;
d) biologik.

130.Rus tilshunoslardan kim turkiy tillarni xam mukammal bilgan?

a) A. SHaxmatov;
b) V. Vinogratov;
v) L. SHcherba;
*g) E.D. Polivosnov;
d) G. Vinokur.

131.N.YA. Marr faoliyatining ikki qirrasini kursating?

a) tarixchi va fiolog;
b) vrach va fiolog;
v) etnograf va fiolog;
*g) siyosatshunos va fiolog;
d) arxeolog va fiolog.

132.Pozitivizm oqimining namoyandalari kimlar?

a) O. Kont, E. Littre;
b) L. Laffit, Spenser;
*v) R. Merincher, G. SHuxardt, K. Fossler;
g) Neyrat, Karnap;
d) SHlik, Frank, Krauz.
133.Neolingvistika oqiminingn shakllanishiga hissa qo‘shgan olimlar kimlar?
a) L. Laffit, G, SHuxardt;
*b) Benedetto Kroche, M. Bartoli, K. Bertoni, V. Pizani;
v) Neyrat, Karnap;
g) Frank, SHlik;
d) Krauz, G. SHuxardt.
134.Semantiklar oqimining ko‘zga ko‘ringan vakillari kimlar?
a) B. Kroche, K. Bertoni;
b) M. Bartoli, V. Pizani;
v) F. Krauz, G. SHuxardt;
*g) Arton Marti, Allon Gardiner,Karl Byuller;
d) Neyrat, Karnap..

135.Strukturalizm ta’limoti til nazariyasining ta’limoti deganda nimani tushunadi?

a) psixologizm;
b) sotsiologizm;
*v) til strukturasini;
g) analorgiyani;
d) anamaliyani.

136.Praga tilshunoslik maktabining mashhur vakillari kimlar?

a) F. Boas, E. Sepir;
b) A. SHleyxer, G. SHuxardt.;
v) V. Matezius, B. Tranka, B.Gavranek, N.S. Trubetskoy, R.O. YAkobson, S.N. Karsevskiy;
g) V. Bernal, X.Uldal.;
d) V. Gumboldt, F. Bopp, R. Rask.

137.Amerika strukturalizmlarining namoyandalari kimlar?

a) A. SHleyxer, G. SHteyntal;
b) L. Blumfild, YA. Grimm;
*v) F. Baos, L. Blumfild, Blok Treyjer, Xokit, Xerris;
g) X.Uldam, V. Brendal;
d) F. de Sossyur, L.Elmslev.

138.Kopengagen strukturalizmining namoyandalari kimlar?

a) A. SHleyxer, F. De Sossyur;
b) V. Gumboldt,A. Potebnya;
v) B.Gavranek, R.O. YAkobson;
*g) V. Brendal, X.Uldam, L.Elmslev;
d) F. Boas, E. Sepir.

139.Etnolingvistika oqimining boshlovchilari kimlar?

*a) E. Sepir, B. Uorf;
b) B.Gavranek, F. Boas;
v) V. Brendal, X.Uldam;
g) Xokit, Xerris;
d) Blok Treyjer, F. Boas.
140.Sotsiologizm oqimining asosiy vakillari kimlar?
a) E. Sepir, B. Uorf, X.Uldam;
*b) F. de Sossyur,A. Meye. J. Vandreis, A. Seshme, SH.Balli, E. Benvenist;
v) A. SHleyxer, A. Potebnya;
g) F. Boas, B.Gavranek;
d) V. Brendal, X.Uldam.

141.F. de Sossyurning mashhur asari qanday nomlanadi?

a) “Til”;
*b) “Umumiy tilshunoslik kursi”;
v) “To‘lqinlar toshqini”;
g) “Ritorika”;
d) “Krastil”.

142.F. de Sossyur tilda nechta aspektni farqladi?

a) to‘rtta;
*b) ikkita;
v) ettita;
g) sakkizta;
d) beshta.

143.F. de Sossyurning fikricha til nutqdan qancha belgisiga ko‘ra farqlanadi?

a) ikkita;
b) uchta;
v) ettita;
g) sakkizta;
*d) beshta.

144.Til va nutq masalasida qaysi olim mukammal fikr yuritgan?

a) G. SHteyntal;
*b) F. de Sossyur;
v) A. Meshe;
g) M. V. Lomonoson;
d) Aristotel.

145.Tilshunoslikning nechta tadqiqot metodlari mavjud?

a) o‘nta;
b) to‘qqizta;
v) ettita;
*g) ikkita;
d) beshta.

146.Tasviriy metodning maqsadi nimadan iborat?

a) insoniy birliklarga formal-semantik yondashish;
b) insoniy birliklarga falsafiy yondashish;
v) insoniy birliklarni mazmunan guruhlash;
g) insoniy birliklarni shaklan guruhlash;
*d) insoniy birliklarni tasvirlash, tavsivlash.

147.Qiyosiy-tarixiy metodning maksadi nimadan iborat?

a) tillarni umumlashtirish;
b) tillarni chog‘ishtirish;
v) tillarga tarixiy yondashish;
*g) tillarni qiyoslab, ular o‘rtasidagi o‘xshashlik-umumiylikni aniqlash;
d) tillarni sharhlash.

148.Tipologik metodning maqsadi nima?

a) tillarni tuzilishiga kura urganish;
b) tillarni avtomatik tahlil qilish;
*v) qarindosh va qarindon bo‘lmagan tillarni qiyoslab urganib, ular tuzulishiga xos umumiy va farqli jihatlarini aniqlash;
g) tillarni morfologik tasniflash;
d) tillarni geneologik tasniflash.

149.Lingvogeografik metodning maqsadi nimadan iborat?

a) til landshaftlari, areallar, izogloslar;
b) lingvistik atamalar, mos xodisalar, aralash zonalar;
v) innovatsiya markazi, irradatsiya;
*g) lingvogeografik xaritalar, xaritalashtirish;
d) a-g.

150.Distributiv tahlil metodnig maqsadi nimadan iborat bo‘ladi?

a) insoniy birliklarni sintaktik tahlil qilish;
b) insoniy birliklarni tarjima qilish;
v) insoniy birliklarnifonetik tahlillash
* g) insoniy birliklarning nutqga joylashgan o‘rnini, muayyan tartibda kelishini, o‘zaro bog‘lanishini o‘rganish;
d) insoniy birliklarni etiologik tahlillash.