Tilshunoslik fanidan seminar topshiriqlari

6.Substrat-tilshunoslikda muayyan bir lingvogeografik hududda tarqalgan tilda barcha til sathlariga mansub belgi va hodisalarning majmui.
Superstat –hodisasi kelgindilar tili mahalliy til bilan kurashib ,unga sezilarli darajada ta`sir ko`rsatadi, lekin uni siqib chiqara olmaydi.Bunga Buyuk Britaniya orolining normandlar tomonidan bosib olinishi va normand tilining ingliz tiliga o`tkazgan ta`siri eng yaxshi misol bo`la oladi.
7.Til strukturasining elementlari ushbu sistemadagi elementlarning munosabatlari asosida yuzaga keladigan tuzilmadir.Ular: fonema, morfema , gap tuzish qoliplari, so`z birikmasi, va leksemadan iborat.
8.Sistemani tashkil etgan uzvlar o`zaro shartlangan, o`zaro bir-birini taqozo etuvchi ko`p pog`onali munosabatda bo`ladi.Masalan, ildizsiz tananing ,tanasiz shoxning bo`lishi mumkin emas. Ularning har qaysisi bir- birini taqozo etadi, bir-biri bilan shartlangan.
Har qanday sistema ichki bo`linuvchanlik xususiyatiga ega.Sistema muayyan ichki tuzilishga ega bo`lib,ikki va undan ortiq qismlarning o`zaro munosabatidan tashkil topadi.
Har qanday sistema ichki bo`linuvchanlik xususiyatiga ega bo`lganligi tufayli, sistemani tashkil etgan qismlar bilan sistema o`rtasida ham munosabat bo`ladi. Bu munosabatni: “…dan tashkil topadi”, “…ning tarkibiga kiradi” ifodasi bilan ko`rsatish mumkin.
Sistemaning to`rtinchi jihati uning ichki tuzilishining pog`onaviyligidir. Ya`ni butun va bo`laklik, tur va jinslik munosabati nisbiy xarakterga ega.Ma`lum jinslarga nisbatan tur, bo`laklarga nisbatan butun bo`lgan yoki tur tarkibiga kirib bo`lak yoki jins bo`lishi mumkin.Masalan, olma bir necha navlarning umumlashmasi sifatida navlarga nisbatan tur, har qaysi nav esa jins bo`lib kelsa, daraxtga nisbatan olma jins rolini o`ynaydi.
Sistemaning beshinchi jihati substansionalligidir.
9.Til – ijtimoiy hodisa. Hali voqelanmagan imkoniyat tarzidagi, ma`lum jamiyat a`zolari uchun xizmat qiluvchi ijtimoiy- ruhiy aloqa vositasi-til hisoblanadi.Til butun jamiyatga tegishli bo`ladi.Jamiyat a`zolari yordamida shakllanib boyib boradi.