180
куйдирги
(
kuydirg –
Sibirya ülseri)
, қизамиқ
(
kızamık –
kızamıkçık)
, кўкйўтал
(
kökyötel –
boğmaca);b) Yunan ve Latin dillerine ait terimler:
аденоидлар
(
adenoidlar –
denomiozisler)
,
аденома
(
adenoma –
adenomiozis)
, аккомодация
(
akomodasyon –
uyum)
, аллергия
(
allergiya –
alerji)
, амбулатория
(
ambulatoriya –
yataksız dispanser)
, ампула
(
ampula –
ampul)
,
амплутация
(
amplutatsiya –
amplutasyon)
, ангина
(
angina –
anjin)
, ангиома
(
angioma –
angioma)
, апоплексия
(
apopleksiya –
apopleksi)
, аптека
(
apteka –
eczane)
, атапия
(
atapiya –
atapi)
, атитмия
(
atitmiya –
atitmi)
, рахит
(
rahit –
raşitizm)
, ревматизм
(
revmatizm –
romatizma)
, резекция
(
rezeksiya –
rezeksi)
, рецепт
(
retsept –
reçete)
, сепсис
(
sepsis –
septisemi)
,
скальпель
(
skalpel –
skalpel)
, склероз
(
skleroz
– skleroz); c) Yunan ve Latin dillerine ait yapım
ekleri
vasıtasıyla
oluşturulan
terimler:
неврология
(
nevrologiya
–
nevroloji)
,
ортопедия
(
ortopediya –
ortopedi)
, невралгия
(
nevralgiya –
nevralji)
, гемодез
(
gemodez –
hemodez)
, антигенлар
(
antigenlar –
abtigenler)
, гемоглабин
(
gemoglabin –
hemoglobin)
,
реакция
(
reaksiya –
tepki, reaksiyon)
, реанимация
(
reanimatsiya –
reanimasyon);
d)
Rusçadan geçmiş terimler:
палата
(
palata –
oda)
, рак
(
rak –
kanser)
, грелка
(
grelka –
termofor)
, насилка
(
nosilka –
sedye)vb[Özbek Dilinin Açıklamalı Sözlüğü, V ciltli Taşkent, 2006
– 2008].
Özbek dili tıp terminolojisi, XX.yüzyılın 50’li-60’lı yıllarında araştırılmaya başlanmıştı.
Akademisyen Y.H.Törekulov önderliğinde hazırlanan iki ciltli
Rusça-Özbekçe Tıp Sözlüğü
(cilt
I, Тaşkent, 1962; cilt II, 1971); S.N.Yakubova, F.C.Tölegenovların birlikte hazırladıkları
Rusça-
Latince-Özbekçe Tıp Sözlüğü
(Тaşkent, 1978); birçok müellifin ortaklaşa hazırladıkları
Doktorların Yardımcısı: Rusça-Özbekçe Tıp Terimleri Sözlüğü
(Тaşkent, 1990) gibi sözlüklerin
yaratılması, tıbba ait ders kitapları ve bilimsel eserlerin Özbekçeye çevrilmesinde büyük katkı
sağlamıştır. Yukarıda dile getirdiğimiz sözlükler, özellikleY.H.Törekulov’un önderliğinde
yaratılan
Rusça-Özbekçe Tıp Sözlüğü
ve
Rusça-Latince-Özbekçe Tıp Terimlerinin Açıklamalı
Sözlüğü
, çağdaş Özbek tıp terminolojisinin 50 senelik tarihi ve gelişmesini, bu süre zarfında
meydana gelen değişimleri kendinde bulunduran önemli kaynak arz eder. Demek ki 1950’li
yıllardan itibaren tıp terminolojisinde başlayan yeni dönem, günümüze kadar devam etmektedir.
Günümüzde tıp ilmi gelişmektedir.
Bu durum, tıp terminolojisinin de geliştiğini gösterir.
Tıp terimleri iç ve dış faktörler sayesinde gelişme göstererek tıp alanında terimler sözlüğü,
açıklamalı sözlük, iki ve daha çok dilli sözlük gibi sözlüklerin yaratılmasına ihtiyaç duyuldu.
Bunun sonucunda birçok sözlük ve ansiklopedi yaratıldı. Bu bağlamda ilk mesleği doktorluk
olan Dr. Azimcan Kasimov’un hazırladığı sözlük, çok büyük öneme sahiptir.
İlk önce sözlük üzerinde kısaca duralım. Sözlük, IV cilttir ve içinde 30000 den fazla tıp
terimlerinin açıklamasını bulundurmaktadır. Vurgulanmalıdır ki yapısı, hedefi, açıklama şekli ve
diğer yönleriyle tıbba ait diğer sözlüklerden tamamen ayrıcalık taşır.Söz konusu sözlükler Özbek
tıp terminolojisinin düzene getirilmesinde ve değerlendirilmesinde büyük katkı sağlar. Günümüz
Özbek dili tıp terminolojisi belli şekillenme ve gelişme sürecini geçmiş olmasına rağmen henüz
çözümüne ulaşılmamış olan birçok mesele vardır. Örneğin, varyantlılık ve bazı terimlerin
kullanımındaki farklılık gibi terminolojide rastlanan sorunların çözüme ulaştırılması, çağdaş tıp
terminolojisinin en önemli vazifelerinden biridir.
Do'stlaringiz bilan baham: