Tili va adabiyoti universiteti

 
avvalo, tildagi terminlarning oʻzbekcha muqobillarini 
amalda qoʻllash (
agar mavjud boʻlsa
), ikkinchidan
,
xorijiy terminlarning oʻzbekcha 
muqobillarini yaratish (
agar mavjud boʻlmasa
) va barcha tegishli sohalarda bir xilda 
ishlatilishini taʼminlash davlat tili qonuni va mustaqilligmizning talabidir. Masalan, 
imlo
– 
orfografiya, 
bekat
– ostanovka, 
imtihon
– ekzamen, 
sinov
– zachyot, 
boʻlim
– seksiya, 
tahlil
– 
analiz, 
devonxona
– kanselyariya, 
shevashunoslik
– dialektologiya kabi soʻzlarning birinchilarini 
tilimizda keng koʻlamda qoʻllash maqsadga muvofiq. 
Uchinchidan, jamiyat va til taraqqiyoti bilan birgalikda, terminlarning turli sabablarga 
koʻra, ilm-fanga kirib kelishi va faol ishlatilishi tabiiy hodisa boʻlib, bu til siyosatining, jamiyat 
taraqqiyotining mantiqiy va zaruriy mahsuli hisoblanadi. Tilimizga kirib kelayotgan 
terminlarning oʻzbekcha muqobili (atamasi) boʻlgan taqdirda ham, ulardan butunlay voz kechib 
boʻlmaydi. Aksincha, ularni ham bilishimiz va ulardan ham oʻrinli foydalanishimiz lozim. 
Chunki terminlar dunyo miqyosida faolligi bilan, fan uchun xizmat qilishi bilan ajralib turadi. 
Jamiyat bor ekan, ilm-fan va taraqqiyot bor ekan, terminlarning qamrovi hamda qoʻllanilish 
doirasi kengayib boraveradi. 
Toʻrtinchidan
,
tilimizning leksik qatlami tabiiy ravishda yangi soʻz va terminlar hisobiga 
boyib, rivojlanib boradi. Bunday rivojlanish, avvalo tilning oʻz ichki imkoniyatlari asosida, 
ikkinchidan xorijiy tillardan soʻz va terminlar oʻzlashtirish orqali amalga oshadi. 
Demak, tildagi terminlar, soʻzlar va atamalar oʻzaro bogʻliq hodisalar boʻlib, ular til 
taraqqiyoti bilan birgalikda rivojlanadi. Bunda oddiy soʻz faollashib, atamaga, atama esa ilmiy 
terminga aylanishi mumkin. Yoki aksincha, ilmiy terminlar, faol atamlar passivlashib, eskirib 
qolishi va umumisteʼmoldan chiqib ketishi va soʻz zaxirasiga aylanishi, tabiiy holdir.
Beshinchidan
,
amaliy tavsiyalar sifatida aytish lozimki, tilimizdagi termin, soʻz va 
atamalarning yuqorida taʼkidlangan oʻziga xos xususiyatlarini bilish, ularni oʻzaro farqlash va 
oʻz oʻrnida ishlatish, ayni paytda, tildagi turli gʻalizliklar hamda muammolarning oldini oladi, 
fikrning toʻgʻriligi va mantiqiyligini taʼminlaydi. Bir lisoniy hodisaning boshqasi bilan aralashib 
ketishi, ilmdagi har xillik, palapartishlik kabi salbiy jihatlarni bartaraf etadi. Shunday ekan, 
yuqorida zikr etilgan til hodisalarini, avvalo, oʻzaro farqlash, qolaversa, ularning nozik oʻziga 
xosliklari, leksik-semantik xususiyatlarini eʼtiborda tutish va talqin qilishda toʻgʻri va amaliy 
(empirik) fikrlash zarur.