Tili va adabiyoti universiteti

koʻrsatuv 
soʻzining birinchi 
ma’nosi televidenie orqali namoyish etiladigan koʻrsatuv
 
sifatida
 
tushunilsa, sud-huquq sohasida, 
asosan, uning 
pokazaniye
tushunchasini ifodalovchi semasi yetakchilik qiladi. Shuning uchun 
ham M.Mirhamidov va S.Hasanovlar 
koʻrsatuv 
atamasini “soʻroq”, ya’ni “guvohning bergan 
guvohligi, aybdor yoki gumon qilinayotgan shaxsning bergan soʻrogʻi” deb ishlatishni 
ma’qullagan. 
Sud nutqida
 
faol ishlatiladigan
 advokat
termini oʻrnida ba’zan
 himoyachi
va 
oqlovchi
soʻzlari ham ishlatilmoqda. Demak, ushbu soʻzlar advokat termini bilan semantik munosabatga 
kirishib, sinonimik qatorni hosil qilmoqda. Shunday ekan, sinonimik munosabatda boʻlgan ushbu 
lisoniy birliklar orasidagi umumiylik va har biriga xos xususiylik nimada degan savolning 
qoʻyilishi mutlaqo oʻrinli. Ushbu sinonimik birliklardan 
himoyachi 
soʻzi yasama til birligi 
hisoblanadi. 
Himoya 
soʻziga -chi yasovchisini qoʻshish bilan hosil boʻlgan
himoyachi
soʻzi 
quyidagi ma’nolarni ifodalaydi: 1. Qoʻllab-quvvatlovchi, yordam beruvchi; homiy, biror xavf-
xatardan saqlovchi, mudofaa qiluvchi. Masalan: 
Olamda uning yagona himoyachisi – eri, 
birdan-bir orzusi – anor edi, birdaniga har ikkisi ham yoʻqqa chiqdi
(A.Qahhor). 2. Yuridik,
sudda ayblanuvchining manfaatini yoqlovchi, uni himoya qiluvchi. Demak, 
himoyachi 

---

396 
leksemasining semantik komponentlari quyidagilar: 1.Shaxs. 2.Homiy. 3.Sport oʻyinlarida 
jamoaviy q. m jamoasini himoya qiluvchi. 4.Ayblanuvchini himoya qiluvchi advokat. 
Oqlovchi (oq+lo+v+chi) 
yasama soʻzi esa quyidagi izohlarga ega: 1. 
Oqlamoq 
fl, sh. 
oti. 
Uy oqlovchi. Sholi oqlovchi.
2. Yuridik, sudda biror kishi yoki tarafni himoya qiluvchi yurist, 
advokat. 
Oqlovchi
leksema sememasi quyidagi semantik komponentlardan tashkil topadi: 
1.Shaxs. 2.Boʻyoqchi. 3. Ayblanuvchini oqlovchi – advokat. Hozirda 
oqlovchi 
soʻzi advokat 
termini oʻrnida ishlatilmoqda. Masalan, yuridik fanlari doktori Gulchehra Matkarimovaning
«Oqlovchilik – koʻhna ilm»
 
nomli maqolasida
oqlovchi, himoyachi
soʻzlari advokat 
tushunchasini ifodalaydi deyiladi. Biroq yuqoridagi izohlardan koʻrinib turibdiki, 
oqlovchi, 
himoyachi
soʻzlari advokat termini oʻrnini toʻla bosa olmaydi. Ushbu soʻzlar ma’lum nutqiy 
sharoitlardagina faollashadi. Shunga koʻra sud nutqi jarayonida 
advokat
terminini qoʻllash 
maqsadga muvofiqdir va u barcha talablarga toʻla javob beradi. Bundan tashqari, yuridik 
terminologiyada, barcha terminosistemada boʻlganidek, sinonimiya salbiy hodisa sifatida 
qaraladi. Yuqoridagi soʻzlar ma’nosi komponent tahlil qilinganida ularning bosh sememalari 
boshqa boʻlib, aynan advokatlik qilish ma’nosini bera olmasligi ma’lum boʻladi. Umuman, 
Oʻzbekiston globallashuv jarayonini boshidan kechirayotgan ekan, butun dunyoda
qoʻllanilayotgan advokat terminidan foydalanishni maqsadga muvofiq deb hisoblaymiz. 
Xuddi shunday fikrlarni