Tili va adabiyoti universiteti

Foydalanilgan adabiyotlar: 
1. Турсунов У., Мухторов Ж., Раҳматуллаев Ш. Ҳозирги ўзбек адабий тили. 
Лексикология. Фонетика. Морфология. Тўлдирилган иккинчи нашри. Педагогика 
институтлари филология факультетларининг сиртқи студентлари учун қўлланма. 
Тошкент: Ўқитувчи, 1975. – 232-бет;

---

394 
2. Ўзбек тили грамматикаси. I том. Морфология. – Тошкент: Фан, 1975. – 531-бет;
3. Rafiyev A., Rafiyeva L. Oʻzbek tili va adabiyoti. Oliy oʻquv yurtlariga klruvchilar va akademik 
litsey, kasb-hurtar kollejlari hamda umumiy oʻria ta’lim maktablarining oʻquvchilari uchun qisqacha 
Ma’lumotnoma . – Toshkent: Vektor-Press, 2008. – 11- , 72- betlar. 
4. Mahmudov N., Nurmonov A., Sobirov A., Nabiyeva D., Mirzaahmedov A. Ona tili. 
Umumiy oʻrta ta’lim maktablarining 7-sinfi uchun darslik. Toʻldirilgan va qayta ishlangan 4-
nashri. – Toshkent: Ma’naviyat, 2017. – 160 b. 
5. Айюб Ғулом. Ўзбек тилида келишиклар. ФА нинг Ўзбекистон филиали асарлари. 
II серия. – Тошкент, 1941. – 5–75-бетлар. 
Oʻzbek tilidagi ayrim terminlarning sud nutqida qoʻllanishi 
The use of certain Uzbek terms in court speech 
 
Moʻydinov Qodirjon *
*
 

 
Annotation. 
In this article the theme of corresponding and giving on order to the juridical 
language and terminology according to the characteristics of Uzbek literary language is 
revealed as well as the problems and issues on this way are given and suitable solutions are 
exampled.
Key words:
juridical language, fundamental sciences, communication and information 
technologies, indication, broadcast, exhibition, court reforms, terminological norm, advocate 
(lawyer), public prosecutor. 
Oʻzbekiston hayotida sodir boʻlayotgan oʻzgarishlar tilimizda oʻz lisoniy ifodasini 
topmoqda. Xususan, mamlakatimizda sud islohotlarining oʻtkazilishi bois oʻzbek tilida sud nutqi 
leksikasi shakllandi. Bugungi kunda ushbu leksikani har tomonlama tadqiq qilish dolzarb 
masalalardan biridir. Bu tilshunoslar uchun ham, huquqshunoslar uchun ham muhim ahamiyatga 
egadir.
Oʻzbek adabiy tilining lugʻaviy va terminologik me’yorlari ancha tartibga solindi. Ular imlo 
va izohli lugʻatlarda oʻz aksini topgan boʻlsa-da, yuridik terminlarning adabiy me’yorga solingan 
mukammal lugʻatlari yaratildi, deyish qiyin. Ma’lumki, huquqiy atamalar (oʻzbek yuridik tilining 
ichki xususiyatlarini hisobga olmasdan) rus tilidan soʻzma-soʻz tarjima qilingan. Bu esa yuridik 
tilga qoʻyiladigan aniqlik, mantiqiylik, qisqalik, soddalik, rasmiylik kabi talablarga toʻliq javob 
bermaydi. Ayniqsa, jinoyat huquqi, fuqaroliq huquqiga oid terminlar tizimida hamon bir 
tushuncha uchun ikki yoki undan ortiq leksik birliklar qoʻllanilmoqdaki, ularni tartibga solish 
hozirgi kunning dolzarb masalalaridan biridir. Lugʻatlarda ayrim holatlarda rus tilidagi bir atama, 
oʻzbekcha bir necha leksik birlik bilan berilmoqda. Masalan, sud nutqi leksikasi tarkibidagi 
ruscha 
pokazanie 
tushunchasini ifoda etish uchun ishlatiladigan 
koʻrsatuv, koʻrsatma
, 
koʻrgazma 
singari soʻzlarda xuddi shunday anglashilmovchilikni koʻrish mumkin.
Qiyoslaymiz: V kachestve svidetelya dlya dachi 
pokazaniy
mojet bit vizvano lyuboye litso, 
kotoromu mogut bit izvestni kakiye-libo obstoyatelstva, podlejashiye ustanovleniyu po 
ugolovnomu delu (UPK RU.Glava 6.Statya 65). 
Jinoyat ishi boʻyicha aniqlanishi lozim boʻlgan biror holatni bilishi mumkin boʻlgan har 
qanday shaxs guvoh sifatida