Tili va adabiyoti universiteti

sovuq
 yuzlarga
iliq
 tabassumlar osmogʻing. // 
Sifat soʻz turkumiga doir soʻzlar, asosan, predmetni ifodalovchi soʻzlarda oldin kelib 
aniqlovchi vazifasida keladi. Ba’zan sifat soʻz turkumiga doir ayrim soʻzlar harakatni 
ifodalovchi soʻzlar bilan bogʻlanganda holatni bildiradi. Quyida qattiq soʻzi koʻchma ma’noda 
qoʻllanilgan: 
//Uncha quv emasdi shekilli, faqat
koʻzlari gʻalati kulib turardi,
oʻzini xotirjam tutardi, ammo
negadir yuragi 
qattiq
 urardi.// 

---

475 
Aslida qattiq soʻzi yurak urishining ovoziga nisbatan qoʻllanilganda baland ma’nosini 
anglatadi, yurak qattiq yoki yumshoq urishi kabi ifodalar nutqda uslubiy gʻalizlik hisoblanadi. 
Bahor tasviriga bagʻishlangan quyidagi she’rda qoʻllanilgan tasviriy ifodalar orasida rang 
ifodalaovchi safsar va oq sifatlari yangi metaforik ma’no hosil qilmoqda: 
Endi 
safsar 
kechalarda 
oq 
mash’alalar
 tutib ulugʻvor 
kengliklarda kezar chiroyli 
kunduzlarni axtarib bahor. 
 
Odatda bahorni tasvirlaganda ijodkorlar tomonidan oq belgi ifodalovchi semasi faol 
qoʻllaniladi, biroq safsar soʻzining kechaga nisbatan qoʻllanilishi ham Shavkat Rahmonning 
yangicha tasavvurini aks ettirgan. Umuman olganda shoir ijodida belgi bildiruvchi soʻzlarning 
metafora hosil qilishdagi ishtiroki faol ekanligi, qolaversa, muallif tomonidan tanlangan va 
mahorat bilan qoʻllangan sifat soʻz turkumiga doir metaforalar oʻziga xos, takrorlanmas 
ekanligini ta’kidlash lozim.
Foydalanilgan adabiyotlar: 
1.
Боймирзаева С.У. Ойбек прозасининг лингвостилистик тадқиқи: филол.фан.номз. ...дисс. 
автореф. –Самарқанд, 2004. Б -7.
2.
Виноградов В.В. О языка художественной прозы. – М.: Наука, 1980. – 226 с.
3.
Маҳмудов Н. Абдулла Қаҳҳор ҳикояларининг лингвопоэтикасига доир // Ўзбек тили ва 
адабиёти. 1987. - № 4. 
4.
Мирзаева Н.Б. ХХ аср шеъриятида метафорик образ муаммоси. (Горсиа Лорка ва Шавкат 
Раҳмон шеърияти мисолида) Филол. фанлари ном. илмий дар. олиш учун ёзилган 
диссертация. –Т., 2006.
5.
Шавкат Раҳмон Абадият оралаб. Сайланма –Тошкент, 2012. Б-258.