Tili va adabiyoti universiteti til va adabiyot: ilmiy va amaliy izlanishlar yo

Tajriba jarayoni tavsifi: tadqiqotning 5-kunida o‘quvchilarning yozma 

nutqini  o‘stirish  uchun  quyidagi  savol  va  topshiriqdan  foydalandik:  Telefon 

---

 

781 

yoki  kompyuterlardan  qanday  maqsadda  foydalaniladi?  Ularning  foydali  va 

zararli jihatlarini yozing. 

Tajriba ishtirokchilari: 2019  –  2020-o‘quv  yilida  Chilonzor  tumani 

114-maktabning        5-sinfda tahsil olayotgan 15 nafar o‘quvchi. 

Tajriba natijalari: Yozma ishlar natijasi quyidagi jadvalda aks ettirildi: 

 

O‘quvchi soni 

To‘plangan ball 

Foiz  

1 nafar 

6 ball 

7 % 

7 nafar 

5 ball 

46 % 

4 nafar 

4 ball 

26 foiz 

1 nafar 

3 ball 

7 % 

1 nafar 

2 ball 

7 % 

1 nafar 

1 ball 

7 % 

  

Tajriba natijalari tahlili:  Umumiy  hisobda  oladigan  bo‘lsak,  53  foiz 

o‘quvchi  yozma  ishlarini  a’lo  darajada    bajargan.  Bu  esa  bundan  oldin 

o‘tkazilgan 4 ta mashg‘ulotda erishilgan natijalardan 20 – 30 foizga yuqoridir. 

O‘quvchilarning yozma ishlariga e’tibor qaratsak, Maksimal 6 ball olgan 

o‘quvchining  yozgan  matnida  quyidagi  jumlalar  uchraydi:  “Foydali  tomoni: 

yangiliklardan boxabar bo‘lish, hujjatlar, rasmlar tayyorlash va ularni uzatib-

qabul  qilish,  uzoqdagi  yaqinlar  bilan  suhbatlashish  mumkin.  Zarari:  ko‘p 

foydalanilganda ko‘z nurini oladi, miya faoliyatiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi, inson 

xotirasi ishdan chiqishiga sabab bo‘ladi, ijtimoiy tarmoqlardan boshini ko‘tara 

olmay, real hayotdan ko‘ra virtual hayotga bog‘lanib qoladi…” 

5 ball olgan o‘quvchilardan birining ishida quyidagi mantiqiy faktlarni 

uchratdik:  “Kompyuter  va  telefonlarsiz  hozirgi  hayotimizni  tasavvur  eta 

olmaymiz. Ularning foydali jihati shundaki, har xil dasturlar,  loyihalar tuzishda, 

foydali  o‘yinlar  o‘ynashda  foydalanamiz,  zarari  esa  ko‘z  nuruning  pasayishi, 

insult kasalining kelib chiqishi, internet yoki kompyuter o‘yinlariga mukkasidan 

ketish  oqibatida  dangasalik  kelib  chiqishi  mumkin.  Oldini  olish  choralari: 

---

 

782 

kompyuter oldiga kaktus qo‘yish va maxsus ko‘zoynak taqish, ulardan 1 soatdan 

ortiq foydalanmaslik…” 

O‘quvchilarning yozma ishlariga ball berishda, ayniqsa, mana shunday 

faktlardan  foydalangan  holda  fikrlarini  aniq,  ravshan  ochib  bera  olganligi 

hisobga olindi. 

Xulosa  qilib  aytishimiz  mumkinki,  o‘quvchilarning  yozma  nutqini 

o‘stirishga qaratilgan topshiriqlar ular yoshiga mos, absurd tushunchalardan 

xoli, ular uchun qiziqarli bo‘lgan matnlar yaratishiga imkon beradigan bo‘lishi 

lozim.  Bunday  tarzda  fikrlashga  o‘rgatish  o‘quvchilarda  maktabdagi  ona  tili 

darslarida  zerikib  qolmaslik  bilan  birga  jahondagi  ta’lim  standartlariga 

muvofiq kadrlar yetishtirib chiqishga yordam beradi.