Tijorat banklarining operatsiyalari. Tijorat banki

Fiksatsiya qilingan to‘lov summasi usuli. Agar lizing to‘lovlari bir tekis amalga oshirilayotgan bo‘lsa, to‘lovlar summasi murakkab foiz formulasi asosida aniqlanadi:
Tt = K × P/[l – l/(l + P)].
Bunda:
T – lizing bo‘yicha to‘lovlar summasi, so‘mda;
K – lizingga beriladigan asosiy vositalarning qiymati, so‘mda; P – to‘lov vaqtigacha foiz stavkasi, birlik ulushlarida; t – to‘langan to‘lovlar soni, birlikda.
Misol.
Lizingga beriladigan asosiy vositalarning qiymati 100 ming so‘m. Lizing muddati – 8 yil. Foiz stavkasi (komission to‘lovlarni hisobga olgan holda) – yillik 10 %. Lizing bo‘yicha to‘lovlar bir xil summada yiliga 2 marta amalga oshiriladi.
To‘lovlarni to‘lash soni:
t = 8 × 2 = 16.
Yarim yilga foiz stavkasi. P = 10/2 = 5 % yoki 0,05.
To‘lovlar summasi:
T = 100 × 0,05/[l – l/(l + 0,05)] = 9,23 so‘m.
8 yil ichida lizingni qabul qiluvchi lizing fi rmasiga 147,7 ming so‘m to‘laydi (16 × 9,23).
Avans usuli. Bunda lizingni qabul qiluvchi lizing shartnomasini tuzayotganda lizingni amalga oshiruvchiga avans to‘laydi. Avans summasi ayirilib tashlangan lizing to‘lovlarining qolgan qismlari (birinchi usulga o‘xshagan) lizing shartnomasining amal qilish muddati davomida hisoblanadi va to‘lab beriladi.
Minimal to‘lovlar usuli. Bu usul bo‘yicha lizing uchun to‘lovlar quyidagi formula asosida bajariladi:
T = A + K + M + K¹ + S.
T – lizing to‘lovlarining umumiy summasi;
A – lizing mulki bo‘yicha amortizatsiya chegirmalari;
K – lizingni amalga oshirgan tomondan kredit resurslarini ishlatganligi uchun to‘lovlar, so‘mda;
M – lizing shartnomasi bo‘yicha lizingni amalga oshiruvchi to- monidan taqdim etilgan mulk uchun komission mukofotlar, so‘mda;
K¹ – shartnoma asosida lizingni amalga oshiruvchi tomonidan lizingni qabul qiluvchiga taqdim etiladigan qo‘shimcha xizmatlar qiymati.
S – qo‘shilgan qiymat solig‘i (QQS), so‘mda.
Misol.
Lizingga beriladigan jihozning qiymati 400 ming so‘m. Lizing muddati – 2 yil, amortizatsiya normasi – 15 %, kredit uchun foiz – yillik 20 %. Shartnoma bo‘yicha kelishilgan stavkadagi lizingni amalga oshiruvchining komission mukofotlari – 4 % (jihozlarning yillik qiymati bo‘yicha) lizingni amalga oshiruvchi lizingni qabul qiluvchiga jihozlarni eltib berish, montaj qilish va xodimlarni o‘qitish bo‘yicha qo‘shimcha 10 ming so‘mlik xizmat ko‘rsatadi. Jihozlarni realizatsiya qilishdan kelgan tushum uchun 20 % QQS stavkasi.