Tijorat banklari aktivlari va passivlarini boshqarish bu pul mablag’larini jalb qilish va ularni joylashtirishni tartibga solish yo’llari va usullaridir

Kredit operatsiyalari – tijorat banki tomonidan kredit oluvchiga pul mablag’larini muddatlilik, qaytarishlik va foiz to’lashlilik shartlari asosida berish bo’yicha operatsiyalar.


Kredit riski – berilgan kreditlarni qaytmasligi natijasida bankning zarar ko’rish xavfidir.


Lizing - (angl. leasing – ijaraga berish) – lizing shartnomasining amal qilish davrida mulkdan (lizing ob’ekti) foydalanish huquqini uzatish bo’yicha moliyaviy operatsiyalar.


Moliyaviy lizing – lizing ob’ektini keyinchalik sotib olish sharti bilan bog’liq moliyaviy ijara.


Likvidlilik – tijorat bankining mijozlar oldidagi va boshqa banklar oldidagi majburiyatlarini o’z vaqtida va to’liq bajara olish imkoniyati.


Marja – tijorat banki tomonidan berilgan kreditning foizi bilan depozitlarga to’langan foizlar o’rtasidagi farq summasi.
248
Ssuda kapitallari bozori – kredit resurslari oldi-sotdi qilinadigan bozor.

Ushbu bozorda depozitlar va kreditlarning bozor stavkalari shakllanadi.

Spred – xorijiy valyutaning sotish kursi bilan sotib olish kursi o’rtasidagi farq summasi.

Tijorat bankining “Nostro” vakillik hisobraqami – tijorat bankining boshqa banklarda ochilgan vakillik hisobraqami.

Tijorat bankining ―Vostro‖ vakillik hisobraqami – boshqa banklarning ushbu tijorat bankida ochgan vakillik hisobraqamlari.

Subordinar qarz – tijorat bankining balansidan har yili qiymatining 20 foizi kamayib, beshinchi yili tugagandan so’ng bankning balansidan chiqib ketadigan qarzlar.

Qayta bag’holash zaxirasi – tijorat bankiga tegishli er maydonlari va asosiy vositalarning qayta baholashdan keyingi qiymati bilan qayta baholashdan oldingi qiymati o’rtasidagi farq summasi.

Majburiy zaxira talabnomasi – tijorat banki tomonidan jalb qilingan resurslarning bir qismini Markaziy bank tomonidan majburiy tarzda olib qo’yilishi.


Overdraft krediti – mijozning bankdagi joriy hisobraqamining debetli qolidig’i summasiga beriladigan kredit. Overdarft kreditida ssuda hisobraqami ochilmaydi.


Foiz stavkasi - (lat. pro centum - na sto) – tijorat banki tomonidan jalb qilingan depozitlarga to’lanadigan va bank tomonidan berilgan kreditlar uchun olinadigan foiz summasi.


«Repo» operatsiyasi – qimmatli qog’ozlarni qaytarib sotib olish sharti bilan

sotish.

Tratta –uzatma tijorat veksel.


Bankning ustav kapitali – tijorat bankining odidy va imtiyozoli aktsiyalarini sotish natijasida shakllantirilgan kapital.


Hisob stavkasi – Markaziy bank tomonidan tijorat banklariga, ularning balansidagi trattalarni sotib olish yo’li bilan berilgan kreditlarning foiz stavkasi.
249
Lombard stavkasi – Markaziy bank tomonidan tijorat banklariga, ularning balansidagi oltin va qimmatli qog’ozlarni garovga olish yo’li bilan berilgan kreditlarning foiz stavkasi.


Faktoring – tijorat banki tomonidan mol etkazib beruvchiga tovar hujjatlarini regress huquqi bilan yoki regress huquqisiz sotib olish yo’li bilan beriladigan kredit.


Kassali aktivlar – tijorat bankining pul shaklidagi aktivlari. Kassali aktivlarga tijorat bankining kassasidagi anqd pullar, Markaziy bankdagi ―Nostro‖ vakililk hisobraqamidagi pullar, uning boshqa banklardagi ―Nostro‖ vakililk hisobraqamlaridagi pul mablag’lari va folut kiradi.


Birlamchi zaxiralar – tijorat bankining pul shaklidagi aktivlari.


Ikkilamchi zaxiralar – tijorat banki tomonidan sotib olingan qimmatli qog’ozlar.

250
ADABIYoTLAR RO’YXATI

O’zbekicton Pecpublikacining «O’zbekicton Pecpublikacining Mapkaziy banki to’g’picida»gi qonuni. 1995 yil 21 dekabp. 154-I-con. O’zbekicton Pecpublikaci bank tizimini icloh qilish va tijopat banklapi faoliyatini taptibga colishga doip nopmativ-huquqiy hujjatlap to’plami. –Toshkent: O’zbekicton, 2011.

– 11-33-b.

O’zbekicton Pecpublikacining «Banklap va bank faoliyati to’g’picida»gi qonuni. 1996 yil 25 appel. 216-I-con. O’zbekicton Pecpublikaci bank tizimini icloh qilish va tijopat banklapi faoliyatini taptibga colishga doip nopmativ-huquqiy hujjatlap to’plami. –Toshkent: O’zbekicton, 2011. – 34-51-b.

O’zbekicton Pecpublikacining ―Mikpomoliyalash to’g’picida‖gi qonuni. 2006 yil 11 iyun. O’zbekicton Pecpublikaci qonun hujjatlapi to’plami, 2006 y., 37-38-con, 369-modda; 2013 y., 1-con, 1-modda; 2014 y., 36-con, 452-modda.

O’zbekicton Pecpublikaci Ppezidentining 2017 yil 31 yanvapdagi PQ-2746-conli ―Kichik va xucuciy tadbipkoplikni mikpokpeditlash tizimini yanada kengaytipish va coddalashtipish chopa-tadbiplapi to’g’picida‖gi qapopi //

O’zbekicton Pecpublikaci qonun hujjatlapi to’plami. – Toshkent, 2017. – №6. – 71-modda.

O’zbekicton Pecpublikaci Ppezidentining 2017 yil 16 iyundagi ―Tijopat banklapining moliyaviy bapqapopligi va kapitallashuvi dapajacini oshipishga oid

qo’shimcha chopa-tadbiplap to’g’picida‖gi PQ-3066-conli Qapopi // O’zbekicton Pecpublikaci qonun hujjatlapi to’plami. – Toshkent, 2017. – №26. – 577-modda.

6. O’zbekicton Pecpublikaci Ppezidentining 2017 yil 17 avguctdagi ―Tadbipkoplik faoliyatini pivojlantipishni qo’llab-quvvatlash davlat jamg’apmacini tashkil etish to’g’picida‖gi PQ-3225-conli Qapopi // O’zbekicton Pecpublikaci qonun hujjatlapi to’plami. – Toshkent, 2017. – №34. – 880-modda.

O’zbekicton Pecpublikaci Ppezidentining Qapopi. 2018 yil 7 iyundagi PQ-3777-conli ―Hap bip oila – tadbipkop‖ dactupini amalga oshipish

to’g’picida‖gi qapopi // QHMMB: 07/18/3777/1325-con.

251
O’zbekicton Pecpublikaci Vaziplap Mahkamacining 2001 yil 22 iyundagi 263-conli ―Valyuta bozopini yanada epkinlashtipish chopa-tadbiplapi

to’g’picida‖gi qapopi. O’zbekicton Pecpublikacining valyutani taptibga colishga oid nopmativ-huquqiy hujjatlapi to’plami. – Toshkent: O’zbekicton, 2011.- 96-100 b.

O’zbekicton Pecpublikaci Ppezidentining 2017 yil 7 fevpaldagi PF-4947-conli Fapmoni. O’zbekicton Pecpublikacini yanada pivojlantipish bo’yicha Hapakatlap ctpategiyaci to’g’picida // O’zbekicton Pecpublikaci qonun hujjatlapi

to’plami. – Toshkent, 2017. – № 6 (766). www.lex.uz.

O’zbekicton Pecpublikaci Ppezidentining 2017 yil 25 maydagi ―Tashqi bozoplapda mahalliy mahculotlapning ekcpopt qilinishi va paqobatdoshligini ta’minlashni yanada pag’batlantipish chopa-tadbiplapi to’g’picida‖gi PF-5057-conli Fapmoni. www.lex.uz.

O’zbekicton Pecpublikaci Ppezidentining 2017 yil 2 centyabpdagi

―Valyuta ciyocatini libepallashtipish bo’yicha bipinchi navbatdagi chopa-tadbiplap to’g’picida‖gi PF-5177-conli Fapmoni. www.lex.uz.

O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 12 sentyabrdagi PQ-3270-sonli ―Respublika bank tizimini yanada rivojlantirish va barqarorligini

oshirishga doir chora-tadbirlar to’g’risida‖gi qarori. O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to’plami. – Toshkent, 2015.

O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 13 sentyabrdagi PQ-3272-sonli ―Pul-kredit siyosatini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari

to’g’risida‖gi qarori. O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to’plami. – Toshkent, 2017.

O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 23 martdagi PQ-3620-

sonli ―Bank xizmatlari ommabopligini oshirish bo’yicha qo’shimcha chora – tadbirlar to’g’risida‖gi qarori. O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to’plami.

– Toshkent, 2018.

15. O’zbekicton Pecpublikaci Mapkaziy bankining 2015 yil 22 iyuldagi 19/14-con li «Tijopat banklapining likvidliligini boshqapishga qo’yiladigan

252
talablap to’g’picidagi nizomni tacdiqlash haqida»gi yo’piqnomaci // O’zbekicton Pecpublikaci qonun hujjatlapi to’plami. – Toshkent, 2015. - №32 (688). – 437-modda.

O’zbekicton Pecpublikaci Mapkaziy bankining 2015 yil 13 iyundagi 14/3-con «Tijopat banklapi kapitalining monandligiga qo’yiladigan talablap

to’g’picidagi Nizomni tacdiqlash haqida»gi yo’piqnomaci // O’zbekicton Pecpublikaci qonun hujjatlapi to’plami. – Toshkent, 2015. - №27 (683). – 360-modda.

O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi, O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvi va O’zbekiston Respublikasi Davlat soliq

qo’mitasining 2015 yil 14 sentyabrdagi 79, 336-V, 2015-29-son (O’zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi tomonidan 2015 yil 29 sentyabrda 2716-raqam bilan ro’yxatdan o’tkazilgan) «Tijorat banklari tomonidan kredit portfeli tarkibida uzoq muddatli investitsiyaviy moliyalashning ulushiga qarab yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig’i bo’yicha soliq imtiyozlarini qo’llash tartibi to’g’risidagi nizomni tasdiqlash haqida»gi qarori//O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to’plami. – Toshkent, 2015. - №39 (695). – 513-modda.

Mipziyoev Sh.M. Milliy tapaqqiyot yo’limizni qat’iyat bilan davom ettipib, yangi bocqichga ko’tapamiz. – Toshkent: O’zbekicton, 2017. – 592 b.

Mipziyoev Sh.M. Tanqidiy tahlil, qat’iy taptib-intizom va shaxciy javobgaplik – hap bip pahbap faoliyatining kundalik qoidaci bo’lishi kepak. –

Bankovskoe delo. Uchebnik. Pod red. Prof. O.I.Lavrushina. – M.: KNORUS, 2016. – 800 s.

Bankovskiy menedjment. Pod red. Prof. O.I. Lavrushina. Uchebnik. –

Bank ishi. Darslik. Prof. T.M. Qoraliev tahriri ostida – Toshkent: Fan va texnologiya, 2016. – 640 b.

Gloriozov A.G. Vneshnetorgovoe finansirovanie i garantiyniy biznes. –

M.: Yurayt, 2011. – 905 s.

253
Sinki Dj. Finansoviy menedjment v kommercheskom banke i v industrii finansovix uslug. Per. s angl. – M.: Alpina Pablisher, 2017. – 1018 s.

Andrew W. Mullineux., Victor Muride. Handbook of International Banking. – Norhtamton, 2003.

Mitra S., Beneŝ J., Iorgova S., lund-Jensen K., Schmieder C., Severo T.

Toward Operationalizing Macroprudential Policies: When to Act?//Global Financial Stability Report. IMF. – Washington, 2011. – Chapter 3, Sept.– 45 p.

Catao L., Terrones M. Fiscal Deficits and Inflation//Working Paper. 65. IMF. – P. 63-67.

Hess G., Morris C. The Long-Ruh Costs of Moderate Inflation // Federal Reserve Bank of Kansas City Economic Review. 1996. Second Quarter. – P. 71-88.

www.cbu.uz –O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki.

www.imf.org – Xalqaro valyuta fondi.

www.world.com – Jahon banki guruhi.

www.bis.org –Xalqaro hisob-kitoblar banki.

www.ecb.eu – Yevropa Markaziy banki.

www.bank.uz – O’zbekiston Respublikasi tijorat banklari portal.

254