Tijorat banklari aktivlari va passivlarini boshqarish bu pul mablag’larini jalb qilish va ularni joylashtirishni tartibga solish yo’llari va usullaridir

11.3. Tijorat banklarining emission operatsiyalarini boshqarish usullari

Tijorat banklarining emission operatsiyalarini boshqarishda quyidagi usullardan foydalaniladi:

Ma’muriy usullar.

Iqtisodiy usullar.

emission operatsiyalarni rejalashtirish;

emission operatsiyalarni amalga oshirish siyosati, qoidaalri va me’yorlarini o’zida aks ettirgan ichki bank hujjatlarini ishlab chiqish.

Emission operatsiyalarni boshqarish usullaridan foydalanish samaradorligini

ta’minlashning zaruriy shartlaridan biri bo’lib, qimmatli qog’ozlarni joylashtirishda risk va daromad darajalarini to’g’ri baholash imkonini beradigan ishonchli ma’lumotlarning mavjudligi hisoblanadi.

Emission operatsiyalarni boshqarish usullari quyidagilarga bo’linadi:

analitik usullar;

spetsifik usullar;

marketing usullari.

Analitik metodlar emission operatsiyalar bilan bog’liq bo’lgan tendentsiyalar va muammolarni aniqlash imkonini beradi. O’z navbatida, analitik metodlarga quyidagilar kiradi:

– guruhlash usuli;

– qiyosiy tahlil usuli;

– tarkibiy tahlil usuli;

– trendli tahlil usuli.

Spetsifik usullar emission operatsiyalar bilan risklarni kamaytirish, bankning resurs bazasini diversifikatsiya qilish imkonini beradi.

Marketing usullari quyidagilardan iborat:

* mijozlarni turli toifalari bo’yicha turkumlash;

149
mijozlarning kartotekasini yaratish;

emission bank xizmatlari bozorini monitoring qilish;

emission bank xizmatlarini reklama qilish;

bank qimmatli qog’ozlarining investitsion jozibadorligini ta’minlash. Jahon banki ekspertlari tomonidan o’tkazilgan tadqiqotlarning natijalari

ko’rsatdiki, tijorat banklari daromadlarining 80 foizini mijozlarning 40 foizini tashkil qiluvchi guruh beradi. Qolgan 20 foiz bank daromadini yana 40% mijozlar beradi. Qolgan 20% mijoz bankka hech qanday daromad keltirmaydi. Shu sababli, tijorat banklarining emission operatsiyalarini amalga oshirishda birinchi toifaga kiruvchi 40% mijozning hohish-istaklarini, emission bank xizmatlariga bo’lgan talablarini inobatga olish muhim ahamiyat kasb etadi.

Tijorat banklari xarajatlarining asosiy qismini resurslar jalb qilish bilan bog’liq bo’lganligi sababli resurslarning o’rtacha qiymatini aniqlash va uning o’zgarishiga baho berish tijorat bankining moliyaviy barqarorligini ta’minlash nuqtai-nazaridan muhim amaliy ahamiyat kasb etadi. Shu sababli, tijorat banklari emission faoliyatni amalga oshirishda bank tomonidan chiqarilgan qimmatli qog’ozlar bilan bog’liq bo’lgan xarajatlarning o’rtacha bahosining o’zgarishiga alohida e’tibor qaratishadi.