Tibbiyot instituti talabalari uchun

Qonda alkogol miqdori bilan alkogoldan mastlik darajasining o’zaro 
bog’liqligi
Qondagi etanolning 
miqdori (promile hisobida)
Funktsional baholash
0,3 dan kam
0,3 – 0,5
0,5 – 1,5
1,5 – 2,5
2,5 – 3
3 – 5
5 dan yuqori
alkogolni ta’siri yo’qligi
alkogolning ozgina ta’siri bo’lishi
engil mastlik holati
o’rtacha og’irlikdagi mastlik
kuchli mastlik holati
og’ir mastlik holati, o’lim bilan tugashi mumkin
o’limga olib keluvchi zaharlanish
412

---

Alkogoldan mastlik holatini aniqlash ekspertizasida siydikda alkogolning 
miqdorini aniqlash katta ahamiyatga egadir. Alkogolni oshqozon va ichakdan 
so’rilishi, ya’ni rezorbtsiya davrida qonda alkogolning miqdori siydikka qaraganda 
yuqori bo’ladi. Bu davr o’rtacha 1,5-3 soatgacha davom etadi. Keyin eliminatsiya 
davri boshlanib, alkogolning organizmda oksidlanishi va chiqarilishi natijasida 
uning qondagi miqdori kamaya boshlaydi. Bu davrda alkogolning siydikdagi 
miqdori qondagiga qaraganda ko’payadi. Alkogol qabul qilgandan keyin qancha 
ko’p vaqt o’tsa alkogolning qon va siydikdagi miqdori shuncha ko’p farqlanadi. 
Ko’pchilik hollarda tekshiriluvchini alkogol qabul qilinganligini faqat siydikni 
tekshiruv natijalariga qarab isbotlash mumkin, chunki qonda alkogolning miqdori 
umuman bo’lmaydi yoki oz miqdorda bo’ladi.
Ba’zan ekspert amaliyotida u yoki bu kishi tomonidan qabul qilingan 
alkogolning miqdorini aniqlashga to’g’ri keladi. Bu masalani echishda avtorlar 
tomonidan taklif qilingan hisoblash usulidan foydalanish mumkin (E.Vidmark, 
V.A.Balyakin va boshqalar). Asosiy boshlang’ich ma’lumot sifatida tekshiriluvchi 
kishi qonidagi alkogolni qabul qilingan vaqtdan to qonni analizga olgingunga 
qadar bo’lgan vaqti va tanasining og’irligini o’rganishi zarur.
Alkogoldan mastlik darajasini uning qonidagi miqdoriga qarab aniqlashda 
jiddiy kamchilik mavjud. Buning uchun sinaluvchidan qon sinamasi olinishi zarur, 
ammo buni har xil sharoitda ham amalga oshirib bo’lmaydi. Hozirgi davrda 
ko’pgina mamlakatlarda maxsus loyihalangan apparatlar qo’llanilib, ular 
yordamida chiqariluvchi havodagi alkogolning miqdoriga qarab, tekshiriluvchi 
qonidagi alkogolni aniqlash imqoniyatini beradi. Bizning mamlakatimizda 
«Pegas», APES-1 va boshqa gaz analizatorlaridan keng foydalanilmoqda.
413

---