Tibbiy kimyo javoblari

 

50. 

Барий ва рух ионларининг организмдаги роли.

 

Bariy, Ba. Bariy yer po‘stida massa 

jihatdan 5 

■

 10

-2

% ni tashkil etadi. Organizmda 1 • 10

-5

 

% uchraydi. Bariy ko‘z 

pigmenti qavatida uchraydi. Uning miqdori qonda ortsa leykoz kasalligi kelib chiqadi. Bu element odam organizmi uchun 

zaharlidir. Bariy kalsiyni biomolekulalardan siqib chiqaradi. Bariyning eruvchan tuzlari zaharlidir, masalan, BaCl2 uchun 

havodagi cheklangan chegara qiymat miqdori 0,4 mg/m3 ni tashkil etadi. Lekin tibbiyotda bariyning sulfat tuzi ishlatiladi, 

chunki uning eruvchanligi (EK/ВаSО

4

) = 0,87 • 10 l0) juda kichik bo'l

ib, ion hosil qilish ehtimoli kam, shuning uchun bu 

tuz rentgenodiagnostikada ishlatiladi.

 

Ma’lumki, bariy silliq mushakllarga ta’sir etadi, qon bosimni orttiradi, yurak 

urishini tezlashtiradi, onkologik kasalliklarni keltirib chiqaradi. Organizmda bariy miqdori ortsa, gastroenterit y a 

leykotsitoz kuzatiladi. Bariy kalsiyning antagonisti hisoblanadi va kalsiy yetishmasligidan suyaklar deformatsiyasi va 

sinuvchanligi ortib, bariyli rahit rivojlanadi. Bariyning suvda eriydigan birikmalari kemiruvchilarga qarshi kurashishda 

ishlatiladi. Fiziologik nuqtayi nazardan BaCl2 kuchli zahar. Bariyning B aC 0 3, B aS03 va bos

hqa xlorid kislotada (me’da 

shirasidagi) eriydigan birikmalari ham o‘rganizmga toksik ta’sir etadi. BaS04 me’da shirasida erimasligi sababli 

rentgenoskopiyada ishlatiladi. 

---

@Mahmud_Yazdanov                                                   

Mahmud Yazdanov

     

[phone]  

Rux II

 guruh biogen d- 

elementi bo‘lib, organizmda uning miqdori 1 • 10

-3

 

% ni tashkil etadi. Organizmga 1 sutkada 10

—

 

15 mg rux talab qilinadi. Rux organizmga oziq-

ovqatlar bilan tushib, ingichka ichakning yuqori qismlarida so‘riladi. Keyin 

jigarga borib, depolanadi va talabga ko'ra sarflanadi. Ruxning katta qismi ko‘zning shox pardasida

 

bo‘ladi, ichki sekretsiya 

bezlaridajigarda, mushaklarda uchraydi. Rux ioni qator fermentlarga kofaktor vazifasini bajaradi. Masalan: 

karboangidraza, karboksipeptidaza, alkogoldegidrogenaza va h.k. Rux insulin tarkibiga kiradi va qand almashinuviga 

ta’sir 

etadi. Ovqatda ruxning yetishm asligi or

ganizm o‘sishning sekinlashuviga, soch to‘ki!ishiga, jinsiy faoliyatning 

o‘zgarishiga olib keladi. Rux almashtirib bo'lmaydigan mikroelementlarga kiratii. U yog‘ , uglerod, oqsil almashinuvida 

faol ishtirok etadi. Rux ionlari ishqoriy fosfotazani faollashtiradi. Rux gipofiz gormonlarini va jinsiy gormonlarni 

faollashtiradi, qon hosil boiishida ishtirok etadi, organizmdan CO

2

 

ning chiqib ketishini ta’minlaydi.