Tibbiy kimyo 1 qism 22 09 2019. indd

Surma (Sb) elеmеntining оdаm 

оrgаnizmigа ta’siri

Surma Sb.  Organizmda  1·10

­6

% 

uch raydi.  Tibbiy­biologik  xossalariga 

---

Tibbiy kimyo / 1  

131

va far mokologik ta’siriga koʻra u margimushga oʻxshaydi, ammo 

u ning  birikmalari  nisbatan  kamroq  zaharli.  Bu  surma  tuzlarining 

kam gidrolizlanishi bilan bogʻliq boʻlib uning oqibatida ichak trak­

tida yaxshi soʻrilmasligiga olib keladi. Surma va uning birikmalari 

suyak larda, buyrak va taloqda toʻplanadi. Surmaning 0,12g miqdori 

odam uchun letal miqdor hisoblanadi.

Qalay (Sn) elеmеntining оdаm оrgаnizmigа ta’siri

Qalay Sn. Bu metall organizmda 

1·10

­4 

% ni tashkil etadi. Organizm­

ga oziqa bilan sutkasiga 1 mg tushib 

turadi, konservalangan mahsulotlar­

da  uning  miqdori  38  mg  gacha  ye­

tadi. Qalay bilan zaharlanish sababi 

shuki  u  benzin  tarkibida  Sn(С

2

Н

5

) 

koʻrinishida boʻladi va jigar, oʻpka, 

buyrak  va  eritrotsitlarda  toʻplanadi. 

Qalayning noorganik birikmalari unchalik zaharli emas ammo qa­

layning organik birikmalari ancha zaharli. 

Qalay  asosan  organizmda  jigar,  buyrak,  mushaklar,  qon  va 

oʻpka tarkibiga kiradi. U anemiyani chaqiradi, oqibatda qizil qon 

tanachalari va gemoglobin kamayadi. Uning organizmda koʻpayishi 

teri, yuqori nafas olish a’zolarini zaharlaydi va asab kasalliklarini 

chaqiradi. Qalay bilan zaharlangan 59% kasallarda ensefalopatiya, 

38% aqliy zaiflik kuzatiladi.