Tibbiy kimyo 1 qism 22 09 2019. indd

15

KIMYOVIY  

TERMODINAMIKA

Bola 13 yoshda  boʻlishiga qaramay ortiqcha vaznga ega. Uning 

shi fokori  unda  2­tur  diabet  vujudga  kelishi  havfi  borligi  haqida 

ogoh lantirib, uning onasiga diyetologga murojaat etishni maslahat 

berdi. Diyetologularga oziq­ovqatlarni tanlashda sogʻliq uchun foy­

dali, vaznni oshirmaydigan va diabetning 

oldini oladigan turlariga e’tibor berish­

lari kerakligini tushuntirdi. Shuningdek, 

diyetolog  ularga  iste’mol  qilinadigan 

oziq­ovqat potensial va zaxira energiya­

ga egaligi hamda turli xil oziq­ovqatning 

potensial  energiyasi  turlicha  miqdorda  

boʻlishini ham aytdi.  Masalan, uglevod­

lar 4 kkal/g, shu miqdordagi lipidlar esa 

9 kkal/g energiyani oʻzida saqlaydi. Shu­

ningdek, yogʻning ulushi yuqori  boʻlgan 

oziq­ovqatlar, energiyasi katta  boʻlganli­

gi uchun, yogʻni parchalab yuboradigan jismoniy mashqlar bajarish­

ni talab etadi. Diyetolog bola va uning onasiga, odatdagi iste’mol 

qilinuvchi oziq­ovqatlari qatoriga  yogʻli ovqatlar oʻrniga, qattiq, 

don mahsulotlari, meva va sabzavotlar kiritishni maslahat berdi. 

Shuningdek, u bola va uning onasi bilan oziqa mahsulotlarini yor­

ligʻiga e’tibor berish va sogʻlom ovqatlanish qoidalariga rioya qil­

ish zarurligi, ovqatni oz­oz miqdorda, tez­tez iste’mol qilib, vazn ni 

---

Tibbiy kimyo / 1  

315

kamaytirish  kerak  ekanligi  haqida  tushuntirdi.  Hayrlashuvdan  ol­

din doktor ularga kelgusi ikki hafta ichida qanday ovqat va qancha 

miqdorda iste’mol qilinganini yozib boriladigan kundalik berdi.

Diyetolog kasbi

Diyetolog mutaxassisligi­

ning vazifasi jismoniy shaxslar­

ga  toʻgʻri,  mutanosiblangan 

ov qat lanish  qoidalariga  rioya 

qilishning  salomatlikdagi  roli­

ni tushunib yetishiga yordam 

berishdan iboratdir. Bu ular­

dan biokimyoviy jarayonlarni 

tushunishni,  vitaminlar  muhimligini,  oziq­ovqatlar  haqida  toʻliq 

ma’lumot larni bilishni, shuningdek uglevodlar, yogʻlar va oqsillar­

ning energetik quvvati va hazm jarayonidagi farqining bilishni ta­

lab etadi. Diyetologlar turli muassasalar, shu jumladan klinikalar, 

mehribonlik uylari, maktab oshxonalari va boshqa jamoat sogʻliqni 

saqlash muassasalarida ishlaydilar. Bu muassasalarda ular kasalligi­

ga aniq tashxis qoʻyilgan jismoniy shaxslarga maxsus parhezlar ish­

lab chiqaradilar va mehribonlik uylari uchun oziq­ovqatlar roʻyxa­

tini tuzib beradilar.