Tibbiy biologiya javoblari Паразитологиянинг асосий тушунчалари ва экологик асослари

10. Tripanosoma gambiense нинг диагностикаси ва профилактикаси 
Trypanosomagambiense- Африкада тарқалган жуда оғир «уйқу касаллиги» 
деб аталган хасталикни чақирувчи паразит. ХХ асрнинг биринчи ярмида
Африкада шу касалликдан бир миллиондан ортиқ киши ҳалок бўлган. 
Касаллик тана ҳароратнинг кўтарилиши билан бошланади, сўнгра аста 
секинлик билан марказий нерв системасининг қаттиқ шикастланиши кузати-
лади. Бемор ухлаб қолиши ѐки аксинча ухлай олмаслик ҳоллари кузатилади. 
Касаллик ўз вақтида даволанмаса ўлимга олиб келиши мумкин. Паразитлар 
беморларнинг қонига, лимфа безларига, кейинчалик орқа мия суюқлигига 
ўтиб олади. 
Морфологик тузилиши. Трипаносоманинг танаси ингичка, чўзиқ бўлиб, ҳар 
икки томони учланиб кетгандир. Танасининг ўртасида юмалоқ-овал 
шаклидаги ядро бўлади, танасинингорқа томонида эса ядро бўѐқлари билан 
бўяладиган кичкина танача блефаропласт ѐтади. Унинг ѐнида базал танача
жойлашиб, бу таначадан хивчин ўсиб чиқади. Трипаносоманинг хивчини 
унинг танасини айланиб ўтиб, олд томонидан эркин ҳолда чиқиб туради. 
Трипаносоманинг ҳаракатланиши хивчини билан пардасининг тебраниши 
ҳамда танасининг эгилиши натижасида юзага келади. Блефаропласт 
хивчинни энергия билан таъминлаб туради. Трипаносома бўйига қараб 
бўлиниб кўпаяди, кўпайиш блефаропластдан бошланиб, ядро ва охирида 
протоплазма бўлиниши билан тугайди.
Африка уйқу касаллигини табиий 
манбаи жайронлар ҳисобланади, тарқатувчиси эса це-це пашшасидир ( 
Glossinapalpalis). Касаллик фақат шу қонсўрар паша тарқалган зоналарда 
учрайди. Пашша одам қонини сўрганда унга касалликни юқтиради. 
11. 
Уйқу касаллигини келтириб чиқарувчи паразит 
Trypanosomagambiense- Африкада тарқалган жуда оғир «уйқу касаллиги» 
деб аталган хасталикни чақирувчи паразит. ХХ асрнинг биринчи ярмида
Африкада шу касалликдан бир миллиондан ортиқ киши ҳалок бўлган. 
Касаллик тана ҳароратнинг кўтарилиши билан бошланади, сўнгра аста 
секинлик билан марказий нерв системасининг қаттиқ шикастланиши кузати-
лади. Бемор ухлаб қолиши ѐки аксинча ухлай олмаслик ҳоллари кузатилади. 
Касаллик ўз вақтида даволанмаса ўлимга олиб келиши мумкин. Паразитлар 
беморларнинг қонига, лимфа безларига, кейинчалик орқа мия суюқлигига 
ўтиб олади. 

---

Морфологик тузилиши. Трипаносоманинг танаси ингичка, чўзиқ бўлиб, ҳар 
икки томони учланиб кетгандир. Танасининг ўртасида юмалоқ-овал 
шаклидаги ядро бўлади, танасинингорқа томонида эса ядро бўѐқлари билан 
бўяладиган кичкина танача блефаропласт ѐтади. Унинг ѐнида базал танача
жойлашиб, бу таначадан хивчин ўсиб чиқади. Трипаносоманинг хивчини 
унинг танасини айланиб ўтиб, олд томонидан эркин ҳолда чиқиб туради. 
Трипаносоманинг ҳаракатланиши хивчини билан пардасининг тебраниши 
ҳамда танасининг эгилиши натижасида юзага келади. Блефаропласт 
хивчинни энергия билан таъминлаб туради. Трипаносома бўйига қараб 
бўлиниб кўпаяди, кўпайиш блефаропластдан бошланиб, ядро ва охирида 
протоплазма бўлиниши билан тугайди. Африка уйқу касаллигини табиий 
манбаи жайронлар ҳисобланади, тарқатувчиси эса це-це пашшасидир ( 
Glossinapalpalis). Касаллик фақат шу қонсўрар паша тарқалган зоналарда 
учрайди. Пашша одам қонини сўрганда унга касалликни юқтиради.