|
Оитснинг келиб чиқиш тарихи.
АҚШ олими Р. Галлонинг фик-
рича, оитс Марказий Африка мамлакатларидан келиб чиққан. Унннг
уқтиришича, Марказий Африка урмонларида яшовчи яшил
маймунларда худди оитсникига ухшаш вирус топилган. Бу вирус уз
вақтида одамларга утган ва сунгра африкалик одамлар орқа-ли АҚШ
га келтирилган ва тарқаб кетган.
Монтонье ва бошқа куп олимларнинг фикрича, оитснинг ви-руси
АҚШда сунъий йул билан олинган. Бу назария буйича Пентогон
лабораториясида махсус топширикда биноан сунъий йул билан одам
иммунитетини сундирадиган вирус топилган. Бу вирус хусусиятини
текшириш учун у уз ихтиёри билан рози-лик берган одамларга
юборилади. Уларда ҳадеганда касаллик пайдо булавермайди. Бу
кишиларга рухсат бериб юборилади. Улар орқали оитс вируси
тарқаб кетади. Уйлаб курсангиз икка-ла назария ҳам ақл доирасига
сигади. Лекин иккинчи назария-ни қуллаб-қувватлайдиганлар
купчиликни ташкил қилади.
Журрофий тарқалиши.
Оитс АКШ ва Африкада жуда кенг
тарқалган. Расмий маълумотларга кў/ра ер юзидаги ҳамма бемор-
ларнинг туртдан уч қисми АҚШга тугри келади. Айниқса АҚШ-нинг
Нью-Йорқ Чикаго, Сан-Франқиско, Лос-Анжелес ва бошқа куп
миллионли шадарларида жуда кенг тарқалган. Америкада оитс
миллий офат булиб, куп талофат келтирмокда. Оитс. АКЛ11-дан
кейин Оврупо мамлакатларига (Англия, Франқия, ФРГ, Италия ва
бошқаларга) тарқалди. Ундан кейин у Осиё ва Австралия қитъаларига
утди. Юқорида айтганимиздеқ ҳозир ер юзининг ҳамма бурчагида
оитс учрайдй. Барибир бемор ва вирус ташиб юрувчиларнннг
купчилиги АКДИдадир. Нега бундай, нега АКДП-да оитс жуда куп
тарқалган? Чунки АКШда оитснинг тарқали-шн учун ҳамма қулай
шароитлар мавжуд. Маълумки, оитс жин-сии алоқа ва қон орқали
юқади. АКДЛда гомосексуализм ривож-ланган. Ундан ташқари
ахлоқий ва сексуал эркинлик бу касаллик учун ҳамма йулларни кенг
очиб беради. АКДҚда наркомания ривожланган. Расмий далиллар
буйича, ҳозир АҚШда 1 миллион 200 минг наркоман мавжуд. 1992
йил июнь ойигача ер юзи-да 48 миллион наркоманлар борлиги қайд
қилинган. Очирини айтиш керақ қайси мамлакатда ахлоқ доирасидан
чиқиб қили-надиган хатти-ҳаракатлар куп булса, уша ерда оитс куп
тарқа-лади. Европанинг ривожланган мамлакатларида ҳам аҳвол шук-
дай. Оитс Осиё мамлакатларидан, Япония, Жанубий Кореяда анча
кенг тарқалган. О.хирги далилларга Караганда Диндистон-нинг катта
шахарларида (Бомбей, Калькутта, Мадрас ва бошқа-лар) аҳвол анча
ёмон. Масалан, Бомбейда ҳисобга олинган 120 минг бузуқ
аёлларнинг 20 мингги оитс вирусини ташиб юрувчи-лардир.
Бир неча йил илгари Рарбий Гермзнияда гемофилия билан
381
огриган 6 минг беморларкинг 3 минггига оитс юққан. Катта шов-
шувдан кейин маълум булишича, уларга оитс қон орўали юққани ва
қон АҚШдан келтирилгани маълум булди. АўШдаги доуорларнннг
бир қисми наркоманлар эканлиги аниқланди.
Ҳамма беморларнинг туртдан уч қисми гомосексуалистлар-дир.
Охирги йилларда ер юзидаги оитс билан огриган кишилар сони ҳар
8—9 ойда икки баробар купаймоқда.
Этирлогияси. Оитсни Т лимфотроп вирус қузратади. Бу вирус
одам қонидаги Т лимфоцитларга, аниқроги Т-хелперларга жуда уч
булади. Оитс вируси ана шу Т-хелперларни емиради. Бу вирус ташқи
муҳитда тезда ҳалок булади. Вирус беморнинг клонила, спермасида
,сулагида, куз ёшисида топилган. Ҳар хил дезин-фекқияловчи
моддалар таъсирида тезда ҳалок булади, 56 дара-жа иссиқ таъсирида
30 минутда унинг активлиги камаяди.
Эпидемиологияси. 1) Оитснинг энг хавфли манбаи гомосек-
суалистлар ва наркоманлардир. Гомосексу'алистлар инфекцияни
жинсий йул билан, наркоманлар эса парентерал йул билан (қон
орқали) тарқатадилар.
Гемофилия билан огриган беморлар ҳам инфекция манбаи-дир.
Маълумки, улар қон қуйиш билан даволанадилар. Бир неча марта
қон қуйиш натижасида биттасига булмаса, иккинчисига оитс юқиши
мумкин. Ҳар хил сабаблар билан қон қуйилган кишилар ҳам
потенқиал хавфлидир. Бузуқликни касб қилиб олган енгилтак аёллар
ҳам потенқиал хавф манбаи ҳисобланади.
2) Тарқалиш йуллари. Энг муҳим юқиш йули жинсий кон-
тактдир. Гомосексуалистлар актив ва пассив буладилар. Бари-бир
иккови ҳам оитсни тарқатишда катта хавф турдиради. Энг хатарлиси
шундан иборатки, битта гомосексуалистнинг жуда к$ғп мижозлари
булади. Бундан ташқари, гомосексуалист бисек-суалист тарзида
ҳаракат қилиб, оитсни уз оиласига тарқатиши мумкин.
Бир мисол: Елиста шаҳрида юз берган фалокат ҳаммага маълум.
Ана шу шаҳарда истиқомат қилувчи. бир гомосексуалист Африкада
командировкада булиб, оитс юқтириб қайтиб келади. У оитсни уз
хотинига юқтиради. Хотинидан боласига юқади. У аёл ҳали касал
булмасдан олдин шаҳар болалар касалхонасида даволанаетган бир
касал болага қон берадн. Касалхонадаги хамширанинг айби билан
оитс 33 та болага юққанлиги қайд қил-инган.
Қон берган аёл кейин касалланиб улади. Боласи ҳам, эри ҳам
ҳалок булади.
Оитс — она қорнидаги болага плақента орқали ҳам юқиши
мумкин. Ниҳоят инфекциянинг потенқиал хавфли манбаларига пала-
партиш, эътиборсиз ҳаёт кечирадиган, дуч келган билан жинсий
яқинликда буладиган кишилар ҳам киради.
Эркаклар аёлларга нисбатан 10 марта куп касалланади. Асо-сан
ёшлар касалланади.
ЁШ
болаларда — қиз ва эркак болалар-да оитс
баравар учрайди.
382
Do'stlaringiz bilan baham: |
