Thesis · April 2020 doi: 10. 13140/RG

ЗАМОНАВИЙ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ: ИННОВАЦИЯ ВА ИСТИҚБОЛЛАР
 
138 
ХАЛҚАРО МИҚЁСИДАГИ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ МАТЕРИАЛЛАРИ
“LEKSIKOLOGIYA” MODULINI O‘QITISHDA KLASTER
METODIDAN FOYDALANISH
 
Aytbayev D.T. – f.f.n., dotsenti,TDPU, O’zbekiston. 
 
Аннотация: 
Mazkur maqolada leksikologiya modulini o‘qitishda klaster metodidan 
foydalanishning asosiy vazifasi xaqida gap boradi. Shu bilan bir qatorda klaster metodidan 
foydalanishning asosiy mohiyati va afzalligi aytiladi. 
Аннотация: 
В данной статье рассматриваются основные задачи использования 
кластерного метода в обучении лексикологическому модулю. Кроме того, изложена 
основная сущность и преимущество использования кластерного метода. 
Annotation: 
This article discusses the main tasks of using the cluster method in teaching 
lexicological module. In addition, the main essence and advantage of using the cluster method is 
described. 
Zamonaviy ta’lim sharoitida yuksak malakali mutaxassislarning tayyorlanishi, talabalarda 
tanlagan ixtisosliklari bo‘yicha bilim, ko‘nikma va malakalarning shakllantirilishi g‘oyat muhim 
ahamiyat kasb etadi. Shu nuqtayi nazardan, tadqiqotchilar va ilg‘or o‘qituvchilar talabalarda o‘quv 
faoliyatiga ijodiy yondashishni rivojlantirish yo‘llari, texnologiyalari va usullarini qidirib 
topmoqdalar. Bugungi kunda ta’lim jarayonida ijobiy samara berayotgan ilg‘or pedagogik 
texnologiyalardan biri muammoli o‘qitishdir.
Ona tili darslarida leksikologiya
 
modulini o‘qitishda klaster metodidan foydalanishning 
asosiy vazifasi – talabalarning mazkur modulga oid bilimlar tizimini va aqliy faoliyat usullarini 
samarali o‘zlashtirishlariga yordam berish, ularda olgan bilimlarini kasbiy faoliyatlarida paydo 
bo‘ladigan yangi vaziyatlarda ijodiy qo‘llay olish, mutaxassislik faniga oid o‘quv muammolarini 
yechish ko‘nikmalarini hosil qilish, mustaqil bilim orttirish qobiliyatlarini singdirishdan iborat. 
Bunda o‘qituvchi tomonidan qo‘yilgan muammoni hal etish jarayonida talaba ma’lumotlarni qayta 
ishlabgina qolmaydi, balki ularni o‘zlashtiradi va o‘zi uchun yangi bilimlarni kashf etadi. Klaster 
metodidan foydalanishning asosiy mohiyati va afzalligi shundaki, o‘qituvchi ta’lim usullari 
(muammoli savollar qo‘yish, farazlarni ilgari surish va ularni tasdiqlash yoki rad etish, talabalarga 
«yordam so‘rab» murojaat etish va boshqalar) orqali ularni ijodiy fikrlashga va munozaraga 
chorlaydi.
Klaster metodida muammoli vaziyat yaratish, savollarni to‘g‘ri qo‘ya bilish va ularning 
yechimini guruh bilan birga va yakka holda izlash katta ahamiyat kasb etadi. Muammoli o‘qitish 
jarayonini qurish uchun mos ravishdagi muammoli vaziyatlarni oldindan ko‘zda tutib, ularni tizimli 
yaratish talab qilinadi.
Benjamin Blum tomonidan ishlab chiqilgan o‘quv maqsadlari taksonomiyasi bilish, 
tushunish, amaliyotga qo‘llash, tahlil, sintez, xulosalash kabilarni o‘z ichiga oladi. Bu 
maqsadlarning beshta jarayonida klasterdan foydalanish mumkinligi mutaxassislar tomonidan qayd 
qilingan. 
Leksikologiya
 
modulini o‘qitishda klaster metodidan foydalanishda o‘qituvchi aniq o‘quv 
maqsadlariga yo‘naltirilgan savollar va topshiriqlar ishlab chiqishi lozim. U muammoli savollarni 
hal etishda yoki topshiriqlarni bajarishda talabalarning aniq maqsadga yo‘naltirilgan harakatiga 
turtki beradi va jarayonni nazorat qiladi.
Klaster metodi asosida o‘qitishning mohiyati shundaki, talabalar o‘zlari muammoni mustaqil 
yechishlari kerak. Shu sababli ham, leksikologiya
 
modulini o‘qitishda klaster metodidan 
foydalanishda o‘quv materiallari va topshiriqlar tizimi shunday tuzilishi kerakki, ular, asosan, 
mustaqil fikr yuritishga va o‘rganishga qaratilishi lozim.

---