|
Tayanch so’zlar:
maktabgacha ta’lim, bochlang’ich ta’lim, oila, maktab, kitob, o’qituvchi,
dars, shaxs , ota-onalar, o’zaro bog’liq.
Аннотация:
Статья озаглавлена Семья дошкольное образование и роль школы в
развитии непрерывного образования. Статья охватывает широкий круг тем .Этапы история и
важность образования некоторых великих личностей в том числе нашего уважаемого
президента Ш.М.Мирзиёева обьяснясняется словами первого Президента И.А. Каримова,
Ибн Сины, Беруни, А. Авлони, М.Бехбуди. А такжи рекомендации автора. В этой статъй
описывается исполъзование учителей дошколъного образования, студентов высших учебных
заведений и родителей. Я думаю эту статъю можно рекомендоватъ к публикации.
Ключевые слова
: дошкодьного образования, начальное образование, семья, школа,
книга, учитель, личность, родитель, урок, взаимозависимость.
Annatation:
The chosen theme is covered in detail in the article. There the stages of
education, its history and significance is enlightened by quoting from the books of the president
of Uzbekistan Sh. M. Mirziyoyev, the first president of the country I. A. Karimov, our great
ancestors such as Avicenna, Beruni, A. Avloni and Behbudi. Moreover well-grounded
recommendations were given by the author herself. The article will be handful for preschool and
primary school teachers, students of higher education, as well as their parents. It can be
recommended to publish.
Key words:
preschool edication,,primary edication,family,shools, booc,teacher, teaching,
interdependence, parents, collaboration.
ЗАМОНАВИЙ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ: ИННОВАЦИЯ ВА ИСТИҚБОЛЛАР
307
ХАЛҚАРО МИҚЁСИДАГИ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ МАТЕРИАЛЛАРИ
Ilm insonlarn iyorug‘likka, yorqin kelajakka eltuvch inurdir. Ilm bilan insonlar yuksaklikka
parvoz qiladi desak mubolag‘a qilmag n bo‘lamiz.
Insoniyat paydo bo‘lgandan buyon atrofni bilishga,uning sir–sanoatlaridan xabardor
bo‘lishga intilgan.Chunki insonda ongni rivojlanishi shuni taqozo qilgan.
Ilm olish ushun,albatta,maktablar kerak bo‘lgan.Dastlabki maktablar eramizdan bir necha
ming yilla roldin Misrda paydo bo‘lgan.Shu jumladan o‘zbek ta`lim tizimining taraqqiyoti ham
ko‘p asrlik tarixga ega.O‘zbekiston hududida hukm surgan Turk hoqonligiga doir tarixiy
manbalarda bolalarn imaktablarda bilim olganliklari haqida ma’lumotlar bor.
Movarounnahrning arab xalifalig itomonidan istilo qilinishi jarayonida bosib olinga
nhududlarda,jumladanO‘zbekiston yerida maktabxonalarda,madrasalarda,Qur’on asoslari, hadislar
o‘rganilganligi haqida ma’lumotlar bor(O‘z.Res.ensiklopediyasidan).
VII-IX asrlarda Markaziy Osiyo xalqlarining dunyoqarashi va turmushi tubdan
o‘zgargan.O‘sha
vaqtlarda
maktablarda
mashg‘ulotlarni
dastlab
musulmon
arablar
o‘tkazardi.Keyinchalik tub millatlarning qobiliyatli kishilaridan o‘qituvchilar tayyorlana boshlandi
va IX asrda islom bazasida milliy maktablar tashkil topdi.Xorazmiy, Marvaziy, Xosib, Javhariy,
Ja’far va boshqalar Markaziy Osiyoda matematika,geometriya,astronomiya, tibbiyot,falsafa fanlari
haqidagi bilimlarni tarqatuvchilari sifatida faoliyat ko‘rsatganlar.O‘sha paytlardagi buyuk
mutafakkirlarning asarlarida o‘qitish va tarbiyalashni to‘g‘ri tashkil qilishning muhimligi qayta-
qayta ta’kidlangan. Masalan, Beruniy maktabida o‘rganilishi lozim bo‘lgan fanlar qatorida
matematika, tabiatshunoslik,fizika,kimyo,falsafa,mantiq,til va hakozalarning muhimligini qayta-
qayta ta’kidlagan.U ta`limningeng zaruriy tarkibiy qismlari deb quyidagilarni ifodalagan:
1.Aqliy va axloqiy tarbiya.
2.Estetik tarbiya va mehnat tarbiyasi.
3.Oila tarbiyasi.
4.Do‘stlik tarbiyasi va baynalmilal tarbiya.
Ibn Sino oilaning shaxsni kamol topishida roli muhimligini, bolalarni tug‘ilgan paytida
tarbiyalash,avvalo, ularga chiroyli ism qo‘yishda ota-ona va kattalar ibrat ko‘rsatishi zarurligini
uqtiradi. Buyuk olimning fikricha,bolalarga olti yoshdan boshlab qo‘llaridan keladigan mas’uliyatli
vazifalarni yuklashi lozim.Ibn Sinoning o‘qituvchi–tarbiyachining umumiy ijtimoiy-psixologik
qiyofasini ta’riflab, uning jur’atli,halol,tarbiya ko‘rgan, har tomonlama tayyorlangan, bilimdon,
namunaviy inson bo‘lishi kerakligini; bolalarni sevishi va hurmatlashi, yaxshi ishlari uchun o‘z
vaqtida rag‘batlantirishi,nojo`ya qiliqlari ushun o‘z vaqtida jazolashi zarurligini uqtiradi.U Ta’limda
jismoniy sog‘lomlashtirish ishlarini muntazam ravishda amalga oshirish kerakligini alohida
ta’kidlagan (23;19-20).
O‘zbekistonhududidarusistilochilari bosib olgunga qadar o‘qitish va tarbiyalash ishlari
tabaqali yo‘nalishda amalga oshirilgan.Hukmron sinflar bolalari mufti va mudarrislar boshchilik
qilgan madrasalarda ta’lim olgan.Kambag‘al aholining bolalari uchun ta’lim,asosan,maktablarda
amalga oshirilgan bo‘lib,o‘qitish jarayoni diniy maqsadlarga bo‘ysungan.Bunday maktablar
masjidlarda,qabristonlardagi jilovxonalarda, xususiy uylarda ochilgan.O‘g‘il bolalar va qiz bolalar
alohida ilm olganlar. O‘g‘il bolalar maktabxonalarda so‘ng madrasalarda tahsil olgan.Qizlarni
otinoyilar uylarida o‘qitgan.Mashhur shoira Jahon otin Uvaysiy ham uyida qiz bolalarni o‘qitgan.
Tekshirishlarga ko‘ra,inson axborotlarning 70 foizini 5 yoshgacha bo‘lgan davrda olar
ekan.Shunday ekan,avvalo,bolalarni ilmli bo‘lishlarida uning tug‘ilib o‘sgan oilasining o‘rni juda
muhimdir. Bu haqida O‘zbekiston Respublikasining birinchi prezidentiI.A.Karimov ham ta’kidlab
o‘tgan: “Har qaysi millatning o‘ziga xos ma’naviyatin ishakllantirish va yuksaltirishda hech
shubhasiz, oilaning o‘rni va ta’siri beqiyosdir”.Demak,ota-ona ilml ibo‘lsa, bola ham ilm olishga
intiladi.Buni biz buyuk shoir Alisher Navoiyning hayotida ko‘rishimiz mumkin.Ilmli insonlar
orasida o‘sganlig iuchun u 5 yoshida she’r yozgan:
Orazinyopqochko‘zimdin shochilurharlahzayosh
Do'stlaringiz bilan baham: |
