Thesis · April 2020 doi: 10. 13140/RG

 ЗАМОНАВИЙ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ: ИННОВАЦИЯ ВА ИСТИҚБОЛЛАР
 
315 
ХАЛҚАРО МИҚЁСИДАГИ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ МАТЕРИАЛЛАРИ
мисол қилиш мумкин. “Оқ теракми кўк терак” ўйинини ўқувчилар умумий ҳолда ўйнашлари 
мумкин.
Баъзи халқ ўйинларидаги ҳаракатлар бир-бирига ўхшаш, яқин бўлади. Айримлари эса 
икки-уч хил вариантларга эга. Ана шундай ўйинларни ташкиллаштиришда ўзаро таққослаш, 
қиёслаш усулларидан фойдаланиш, улар ўртасидаги тафовут ва яқинликлар ҳақида маълумот 
бериш орқали ўқувчиларнинг халқ ўйинларига оид билимларини янада ошириш мақсадга 
мувофиқдир.
Бундан ташқари, ўқувчиларнинг фаолиятини ўзаро таққослаш орқали уларнинг 
имкониятларига баҳо бериш ўқитувчининг ўзи томонидан очиқ, ошкора эмас, балки ўзига 
хос воситалар орқали ташкил этилмоғи керак. Чунки амалий ҳаракатларни аъло бажарган 
ўқувчиларда бошқаларга нисбатан ўзини устун қўяди, натижада уларда манманлик, 
ҳавойилик, худбинлик аломатлари юзага чиқади. Ўқитувчи шу каби ҳолатларни олдиндан 
баҳолаши ва жисмоний имкониятлари бошқаларникига нисбатан устун ўқувчиларга 
одатдагидан кўра нисбатан мураккаброқ машқларни юклаши мумкин.
Дарс аввалида ўтган дарсларни такрорлаш, дарс якунида эса янги ўрганилган амалий 
машқларни такрорлаш, мустаҳкамлаш ғоят муҳимдир. Бу ўқувчиларни кейинги дарсларга 
самарали тайёрланишига шароит яратиши мумкин. Такрорлашда ўқувчиларга уларнинг 
амалий ҳаракатларни бажаришдаги ютуқларини кўрсатиш, камчиликларини тўлдириш зарур, 
чунки улар машқдан машққа қадар тобланиб, чиниқиб, бу машқда йўл қўйилган 
камчиликларни кейингисида йўл қўймасликка уринадилар.
Ҳаракатларни ўқитувчи ўқувчилар билан биргаликда амалга оширмоғи зарур. Халқ 
ўйинларининг яна бир катта имкониятлар омили эканлигини шунда кўриш мумкинки, 
ўқитувчининг ўзи ҳам ушбу ўйинларнинг ўқувчилар билан бирга тенг ижрочисига 
айланиши, бир вақтнинг ўзида уларга ўргатиши, ҳаракатларни амалга ошириши, 
ўқувчиларнинг ҳаракталарини назорат қилиб, баҳолаб бориши мумкин. Бу ҳол жамоага ғоят 
қулай шароит яратади. Ўйинда қанчалик самарали иштирок этиш ва уни бошқариш 
ўқитувчининг дарсга бўлган тайёргарлигидан келиб чиқади.
Ўқитувчи халқ ўйинининг хусусияти, унинг афзалликларига ўқувчиларни ишонтира 
олиши, ундаги қизиқарли ва мазмунли амалий ҳаракатлар сари ўқувчиларнинг қизиқишини 
оширган ҳолда уларга эргаштира билиши, ўзи амалга ошираётган ҳаракатларга 
ўқувчиларнинг онгли, аниқ, изчил тақлид қилиш услубини йўлга қўйиши, халқ 
ўйинларининг қоидалари ва элементларига қатъий амал қилиш, уларнинг кетма-кетлигини ўз 
вақтида, мукаммал уқтира билиши керак.
Юқоридан хулоса қилиб айтганда, ўқитувчи машғулотларда халқ ўйинларини ташкил 
этишда таълимнинг барча самарали усул ва воситаларидан фойдалана билиши, уларнинг 
тури ва танланиши эса дарс мавзуси ҳамда талабларидан келиб чиқишини ҳамиша ёдда 
тутмоғи зарур.
Адабиётлар: 
1. Ўроқ Иброҳимов, Ҳамроқул Рафиев. Спорт ва қадрият. 17 бет