Thesis · April 2020 doi: 10. 13140/RG

ZAIF ESHITUVCHI O‘QUVCHILARNING KOMMUNIKATIV MALAKASINI 
RIVOJLANTIRISHNING SAMARALI YO‘LLARI 
Anvarova D.A. – o‘qituvchisi, TDPU, O’zbekiston. 
Nizomiy nomidagi TDPU Oligofrenopedagogika kafedrasi
 
Annatatsiya
Mazkur maqolada zaif eshituvchi o‘quvchilarning kommunikativ malakasini 
rivojlantirish mazmuni yoritiladi. Zaif eshituvchi o‘quvchilarning kommunikativ malakasini 
rivojlantirishning samarali yo‘llari tavsifi bayon etiladi. 
Kalit so‘zlar:
Zaif eshituvchi o‘quvchilar, kommunikativ malaka, rivojlantirish, samarali 
yo‘llar, tavsif
Аннатация
В данной статье описывается развитие коммуникативных навыков у 
учеников с нарушениями слуха. Описаны эффективные способы развития коммуникативных 
навыков у учеников с нарушениями слуха. 
Ключевые сло
ва: ученикы с нарушениями слуха, коммуникативные навыки, 
развитие, эффективные способы, описание 
Annatation 
This article describes the development of communication skills in students 
with hearing impairments. Effective ways of developing communication skills in students with 
hearing impairments are described.. 
Key words:
hearing impaired students, communication skills, development, effective 
methods, description. 
Eshitishda nuqsoni bo‘lgan bolalar kommunikativ malakasini rivojlantirish bo‘yicha 
korreksion ish zamonaviy tizimining mazmuni va o‘ziga xosligini tushunish uchun madaniyat 
evalyutsiyasining ma’lum bir bosqichlarida surdopedagogika fanini tarixiy rivojlanish yo‘llarini 
tahlil qilish katta o‘rin tutadi. Surdopedagogik g‘oyalarining tomirlari chuqur tarixga borib 
taqaladi. Qadim zamonlarda hamda uyg‘onish davrida ham olimlarning va amaliyotchilarning 
karlarni ona tiliga o‘qitish maqsadidagi fikrlari falsafa, tibbiyot, tabiiy fanlar, psixologiya, 
fiziologiya, tilshunoslik va boshqa fanlar asosida shakllangan. Har qanday tarixiy bosqichda 
surdopedagogik yangi ilmiy g‘oyalarni rivojlanishiga va ommalashishiga ayni mamlakatdagi 
umum ilmiy iqlim ijobiy ta’sir ko‘rsatgan. Insonning o‘zligi haqidagi tassavvurlari almashuvi 
bilan bir qatorda kar odamlar, ularni o‘qitish tizimiga munosabat ham o‘zgara borgan. XVIII 
asrgacha insonga «Xudoning in’omi» sifatiga qaralganligi bois odamlarga «Xudoning ishlariga 
aralashish!»ga yo‘l qo‘yilmasdi. Shuning uchun qadim zamonlarda karlarga befarq yoki yovuz 
munosabatlarda bo‘lishgan. Ko‘pincha tug‘ma karlarni inkvizitsiya gulxanlarida yoqishganlar. 
XVIII asr oxirlarida inson haqida «Xudo inson» ta’limotini yuzaga kelishi ham karlarning 
yashash va faoliyat ko‘rsatish ahvolini og‘irlashtirdi. Chunki ular eshitish va nutqidagi nuqsonlari 
sababli bu yuqori darajaga erisha olmaganlar. Ma’lumki, «Xudo insoni» falsafasiga sig‘inuvchi 
fashistlar tuzumida karlar «Past tabaqa» sifatida yo‘q qilingan.Agnostitsizm falsafasi 
surdopedagogika rivojiga salbiy ta’sir ko‘rsatdi. Bu falsafa g‘oyalari kar soqovlarning bilish 
imkoniyatlariga va aqliy kuchiga ishonmaslikka targ‘ib qilar edi, kar soqovlar tabiati va uning 
o‘ziga xos jihatlarini o‘rganishga tusqinlik qilardi.Surdopedagogika sohasini takomillashuvida 
umumiy pedagogika, tilshunoslik, psixofiziologiya fanidagi ijobiy yutuqlar katta ahamiyat kasb 
etgan. Rossiyada ham I.G.Cherneshevskiy. N.A Dobrolyubov, N.I.Pirogov, K.D.Ushinskiy, 
P.M.Gretyanov, A.A.Pogibni, I.M.Sechenovlarning insonparvarlik g‘oyalari ta’sirida karlarni 
tarbiyalash va o‘rgatish usullarini ishlab chiqarishdagi analogik yutuqlari belgilangan.Shunday 

---