Thesis · April 2020 doi: 10. 13140/RG

ЗАМОНАВИЙ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ: ИННОВАЦИЯ ВА ИСТИҚБОЛЛАР
 
18 
ХАЛҚАРО МИҚЁСИДАГИ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ МАТЕРИАЛЛАРИ
erishishlarini kafolatlash maqsadida to‘liq boshqarish g‘oyasi tashkil etadi[3,34]. Demak, ta’lim 
texnologiyasi ta’lim modellarini optimallashtirish maqsadida inson va texnika resurslari va ularning 
o‘zaro ta’sirini hisobga olgan holda, butun o‘qitish va bilimlarni o‘zlashtirish jarayonini yaratish, 
qo‘llash va aniqlash tizimi deya e’tirof etish mumkin. Bundan shunday xulosa kelib chiqadi: 
pedagogik jarayon sifatida rivojlanishida muammolari bo‘lgan bolalar ta’limini ham to‘laqonli bir 
tizim deb qaraydigan bo‘lsak, uni tashkil etuvchilari, ya’ni tarkibiy tuzilmasiga quyidagilar kiradi: 
ta’lim maqsadi, kutilayotgan natijalar, ta’lim beruvchi-o‘qituvchi va oluvchi-talaba, ta’lim 
mazmuni, metodi, shakli, vositalari, nazorat va baholash mexanizmlari. 
Oliy ta’limni zamonaviy usullar va yondashuvlar-innovatsiyalar asosida tashkil etish-
loyihalashtirilganda uning tarkibiy tuzilmasidan birortasi e’tibordan chetda qolsa, yoki noto‘g‘ri 
tanlangan bo‘lsa, tizim ishlamaydi, bu esa ta’lim jarayoni oldiga qo‘ygan maqsadga erisha olmaslik 
ehtimolining yuzaga kelishidan dalolat beradi. Hozirgi kunda mamlakat miqyosida ta’lim jarayonida 
ilg‘or pedagogik texnologiyalarni tatbiq etishda ularning ilmiy asoslangan, natijalari kafolatlangan 
ko‘rinishlaridan foydalanish yuzasidan ma’lumotlar mavjuddir. Respublikamizda zamonaviy 
pedagogik texnologiyalarning ta’lim jarayoniga tatbiq etilishi muammoli ta’limni hozirgi sharoitda 
dolzarb pedagogik masalaga aylantirdi.Muammoli ta’limni qanday nomlashdan qat’iy nazar uning 
asosiy xususiyati-bilim oluvchilarning aqliy faoliyatini oshirish, mustaqil, ilmiy, ijodiy izlanish, o‘zi 
uchun yangi bilim, ko‘nikma va malakalarini kashf etishdan iboratdir. Demak, bilim, ko‘nikma va 
malakalar yig‘indisini muayyan mavzuni muammo shaklida olib chiqish yo‘li bilan egallashga 
yo‘naltirilgan ta’lim muammoli ta’lim deyiladi[4,76]. Muammoli vaziyat o‘qituvchining bir 
maqsadga qaratilgan, harakatiga bog‘liq bo‘lmagan holatda sodir bo‘lishi lozim va bu talabalarning 
fikrlash jarayonini faollashtiradi. Xulosa sifatida shuni e’tirof qilish joizki, zamonaviy pedagogik 
texnologiyalarning zarur shartlaridan biri ta’lim jarayonida o‘qituvchi:talabalarning mustaqil bilim 
olishlarini ta’minlovchi, yo‘naltiruvchi, maslahat beruvchi;tafakkurni ravojlantirishning to‘g‘ri 
yo‘nalishlarini ko‘rsatuvchi, hamkorlik qiluvchi shaxs sanaladi. Hozirgi kunda faol hamda talaba 
shaxsiga yo‘naltirilgan o‘quv muxitiga erishish uchun muammoli, hamkorlikdagi, modulli va 
masofadan turib o‘qish kabi ta’lim texnologiyalari orqali erishish eng maqbul yo‘l hisoblanadi. 
Masalan, muammoli ta’lim mustaqil, ijodiy va faol o‘zlashtirishni ta’minlash bilan birga, keng 
qamrovli fikr yuritishga, avvalgi o‘zi uchun yangi bilimlarni kashf etishga va keyinchalik ilmni, 
fanni rivojlantiradigan kashfiyotlar qilishga zamin hozirlaydi. Talaba muammoning yechimi ustida 
izlanish orqali o‘zi uchun juda muhim bo‘lgan “kashfiyot”(tadqiq)ni amalga oshiradi. Ushbu 
tadqiqiy faoliyat talabada o‘z kuchi va bilimiga ishonch hissini uyg‘otadi. Bundan tashqari 
muammoli ta’limning mohiyati shundaki, u talabani mustaqillik va ijodiylikka undaydi. Muammoli 
ta’lim jarayonida talabaning mustaqil fikrlashi, ijodiy faoliyat olib borishi