THEME TUNNEL CONSTRUCTION PROGRESS IN TUNNEL CONSTRUCTION (1) Dunyodagi minglab milya temir yo'llar hech qachon kunduzni ko'rmaydi, chunki ular yerning qora chuqurligida qurilgan. Tunnellardan qochish uchun ko'pincha katta texnik mahorat va qobiliyat talab etiladi, chunki ularning qurilishi juda katta. Ammo shunday joylar borki, tunnel to'siqdan o'tishning yagona yo'lidir. Bunga Alp tog'lari misol bo'la oladi.
(2) Yuzlab yillar davomida bu tog'larning cho'qqilari Evropa mamlakatlari o'rtasidagi aloqaga to'siq bo'lib kelgan. 19-asrning oʻrtalarida doimiy ravishda kengayib borayotgan temir yoʻllar Fransiya va Italiya hukumatlarini toʻgʻridan-toʻgʻri bogʻlanishga intildilar. Mutaxassislar tunnel qazishni yoqlab chiqishdi. Alp tog'lari orqali sakkiz milya tunnel bormi? Ba'zi odamlarda shubha bor edi, lekin ba'zilari bunga jur'at etishdi.
(3) Alp tog'lari kashshofi Mont Cenis tunnelini zerikish juda qiyin ish edi. Faqat qo'l asboblari ishlatilsa, avans juda sekin edi. Agar qurilish dastlabki sur'atda davom etganida, tunnelni qurish uchun 75 yil kerak bo'lishi mumkin edi! Biroq, siqilgan havo matkaplari va dinamitning kiritilishi bilan taraqqiyot tezlashdi. 1870 yilda Evropa bo'ylab Alp tog'lari nihoyat zabt etilgani haqidagi xabar tarqaldi. Ammo tunnelchilar tunnel bilan bog'liq ko'proq qiyinchiliklarga duch kelgan bo'lishi mumkin, chunki Mont Cenis tunneli faqat 1871 yilda harakatlanish uchun ochilgan.
(4) Mont Cenis tunnelining muvaffaqiyati Alp tog'lari tunnellarining to'lqinini boshladi, Sent-Gotthard va Simplon tunnellari ular orasida eng diqqatga sazovordir. Ularning qurilishi tarixi tunnelchilarning tabiatning kuchli, foj;ces^lariga qarshi doimiy kurashi hikoyasidir. Ko'pincha yashirin tog 'oqimlari juda issiq suv ish joylariga oqib tushdi. Tosh changlari va moy lampalari va portlovchi moddalarning bug'lari issiq bug'li havoni to'ldirib, ishchilarni zaharladi. Maxsus shamollatish tizimidan foydalanish kerak edi, deb aytishga hojat yo'q. Afsuski, o'sha paytda shamollatish usullari noma'lum edi, tunnelchilar orasida o'lim darajasi juda katta edi.
(5) Barcha qiyinchiliklarga qaramay, ishchilar va muhandislar o'z vazifalarini muvaffaqiyatli bajardilar.
(6) Bizning vaqtgacha qiziq bo'lgan yana bir tunnel Temza daryosi ostidagi tunneldir. Hozirgi me'yorlarga ko'ra, bu tunnel juda qadimiy tuzilma deb aytish mumkin, ammo u hali ham London metrosi temir yo'l tizimining bir qismi sifatida qo'llanilmoqda, chunki u zamonaviy uslubda qurilishning kashshofi bo'lgan. Ushbu tunnelni qurishda taniqli muhandis Mark Brunnel qazish ishlarini olib borish uchun qalqondan2 foydalanish g'oyasini ishlab chiqdi.
(7) Agar siz London metrosida tasodifan sayohat qilgan bo'lsangiz, bekatlardan birining devorida quyidagi so'zlarni o'qigan bo'lsangiz kerak: "Ushbu stantsiyadan Temza ostidan o'tadigan tunnel daryo ostidan o'tkazilgan birinchi tunnel edi. Ser Mark Istambul Brunnel tomonidan ishlab chiqilgan va 1843 yilda yakunlangan
II
(8) V runnel qalqon usuli va tunnel qurilishidagi boshqa ko'plab yaxshilanishlar tufayli tunnel qurish temir yo'l muhandisligida odatiy holga aylandi.
(9) Yaponiyada tunnel qazishda sezilarli yutuqlarga erishildi. Bu mamlakatda Yaponiyaning ikkita Xonsyu va Xok-Kaydo orollarini bog'laydigan dunyodagi eng uzun temir yo'l tunneli quriladi. Ushbu loyihani tavsiflovchi ba'zi raqamlar. Tunnelning umumiy uzunligi qariyb 54 km bo'lishi kerak. Ba'zi nuqtalarda tunnel dengiz sathidan 240 m pastda va dengiz tubidan 100 m balandlikda qazilishi kerak.
(10) London va Parijni to'g'ridan-to'g'ri sayohat orqali bog'lashga imkon beradigan Kanal Tunnel loyihasi haqida eshitgan bo'lishingiz mumkin. Ushbu loyiha haqida so'nggi 150 yil davomida ko'p gapirildi. Tunnel o'z foydasiga ko'p jihatlarga ega bo'lar edi: u navigatsiyaga xalaqit bermaydi va ob-havo sharoitlariga ta'sir qilmaydi.
(11) Channel tunnelining uzoq tarixi 1802 yilda frantsuz muhandisi Albert Metyu Frantsiya va Angliyani bog'laydigan tunnel sxemasini tayyorlaganida boshlangan. Agar bu tunnel qurilganida bu ikki davlat o'rtasidagi aloqa osonlashgan bo'lar edi. Ammo Angliya va Frantsiya o'rtasidagi urush 1803 yilda boshlangan va ingliz xalqi Frantsiya bilan to'g'ridan-to'g'ri aloqa yo'qligidan xursand edi.
(12) Vaqt o'tishi bilan Angliya va qit'a o'rtasidagi mavjud aloqa vositalari yuk tashish hajmining ortishi bilan bardosh bera olmadi. Natijada, Kanal tunnelining bir nechta loyihalari taklif qilindi. Ulardan biri 1950-yillarda Britaniya va Fransiya hukumatlari oldiga qoʻyilgan.
(13) Ushbu loyihaga ko'ra, Kanal tunneli bir juft tunnel va xizmat tunnelidan iborat bo'lishi kerak edi, ularning barchasi ma'lum vaqt oralig'ida ko'ndalang galereyalar bilan bog'langan.
(14) Tuman, qor yoki muz tirbandlikka xalaqit bera olmagani uchun yuqori darajadagi ishonchlilikka erishiladi. Elektr tortishdan foydalanish bilan shamollatish zarurati yo'qoladi. Londondan Parijga sayohat poezdlar orqali amalga oshiriladi - taxminan 4 da soat 20 min. Biroq, loyiha qimmatligi sababli shubha uyg'otdi va Britaniya hukumati moliyaviy qiyinchiliklar tufayli uni qurishdan bosh tortdi.
(15) Shunga qaramay, Kanal tunnel muammosi o'zining yakuniy yechimiga o'tayotganga o'xshaydi, chunki yaqinda Britaniya va Frantsiya hukumatlari o'rtasida Manş tunnel temir yo'li loyihasining o'zgartirilgan versiyasiga yashil chiroq yoqadigan kelishuv imzolangan.
(16) Rejaga ko'ra, Londondan Parijgacha bo'lgan yo'l vaqtini uch yarim soatgacha qisqartiradigan poezdlar3 bilan tezyurar egizak temir yo'l aloqasini ta'minlaydi. Tunnel toʻliq ishga tushirilgach, har bir yoʻnalishda soatiga 4000 dan ortiq avtomobil oʻtadi. Loyihani olti yil ichida yakunlash rejalashtirilgan.
