Tеz tibbiy yordam. Favqulotda vaziyatlar (o`quv uslubiy qo`llanma) Farg`ona 2021 Saydaliyev S. S

O`tkir sirkulyator yetishmovchilik (CHTSE) ko'pgina shok ko‘rinishlarining asosiy sindromi bo‘lib iiisoblanadi. Gemodinamik ko‘rsat kichlar ham turlicha o‘zgaradi. Masalan, gipovolemik shokda yurak funksiyasi va periferik tomiriaming umumiy qarshiligi oshadi, yurakka keladigan venoz qon kamayadi. Kardiogen sbokda yurak funksiyasi va arteriolalar tonus pasayadi, yurakka kelib quyiladigan venoz qon hajmi oshadi. Endotoksik shokda yurak qon tomir tizimining barcha 3ta funksiyasi ham kamayadi.
Patog`enetik jihatdan O‘TSE 3 fa turi farqlanadi:
J . Kard io g en
2, Gipovolemik
3. Metabolik
1) O’TSE kardiogen turi miokard qisqarish kuchi kamayganda (yurak qisqarish fimksiyasining yetishmovchili), bu holat yurakning zarb ha jmini kamaytiradi. Yurak zarb hajmining kamavishi periferik tomir qarshiligining oshishiga qon aylanishining markazlashuviga, qonni sekvestratsiya va depolanishiga, hujayra gipoksiyasi hisobiga metabolizmning buzilishiga olib keladi. O ‘TSE kardiogen turining tipik kelib chiqadigan ko‘rinishi bolib miokard infarkti hisoblanadi.
2) OTSE ning gipovalemik turi ko‘p hollarda massiv qon ketganda yoki boshqa hollardagi gipovolemiyada(travma, kuyish, och qoiisli. suvsizlanish) yuzaga keladi.
3) O'TSE ning metabolik turi infeksiyalar oqibatida rivqjlanadigan chuqur metabolik buzilishlardan key in,, sepsis, intoksikatsiyalar, buyrak usti bezining o‘tkir yetishmovchili, allergiya, qon kasalliklari va anafilaksiyada kuzatiladi. O'TSE bu turining tipik hodisasi bo‘Iib endotoksik shok hisoblanadi. Kuchli zo'riqishga qarshi gemostaz buzilishlarini tiklanlshiga olib keladigan adaptiv mexanizmlar ishga tushadi. Birincjii reaksiya bu qonga ko‘p miqdorda katexolamiriiaming tashlanishi hisobiga: mikrot sirkulyatsiya va suyuqlik taqsimlanishining buzilishiga, hujayradagi fermentativhalqaning buzilishiga, hujayra gipoksiyasi vaatsidoziga olib keladi. Bu holat yangi energiya xarajati uchun qo'shimcha O, miqdori va oksidlanish substratlarini taiab etadi, boshlanishida bu ehtiyoj nafas va yurak qon tomir tizimining kuchayishi hisobiga qondiriiadi. Orgartiznrming, organ va hujayralaming zaxira kompensatsiyasi indvidual chegaraga ega. Uzluksiz qayta tiklanish jarayonlariga qaramasdan turli ta’surotiarga nisbatan bu zaxiralar tezda sarfianadi. Meiabolizm intensivligming anabaiizm tezligiga nisbatan oshishi oqibatida metabolik substratiami zaxira miqdorini va ener giya donator!arining(ATF, ADF, KF) kamayishiga olib keladi.