Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent

Bazaviy  stansiyadan  abonentlar  qurilmalariga  trafikni  uzatish  
(chiquvchi  yo‘nalish  deyiladigan  downlink)  bitta  sektorning  barcha 
abonentlar qurilmalari uchun yagona oqimdagi vaqt bo‘yicha dupleks 

---

157 
 
(TDD) 
rejimida 
olib 
boriladi. 
Uzatkich 
randomizatsiyalash, 
halaqitbardosh  kodlash  va  QPSK,  16  QAM  va  64  QAM  (oxirgi 
variant  bazaviy  stansiyalar  uchun  opsiya  sifatida  ko‘zda  tutilgan) 
algoritmlariga muvofiq modulyatsiyalashni amalga oshiradi. 
 
4.1- jadval 
802.16 va 802.16a standartlarining texnik xarakteristikalari 
 
802.16 
802.16a 
Diapazon 
10 - 66 GGs 
2 - 11 GGs 
Ishlash sharoitlari 
Faqat to‘g‘ri 
ko‘rinish 
Yaqin zonadagi abonentlar 
uchun to‘g‘ri bo‘lmagan 
ko‘rinishda ishlash 
imkoniyati 
Tezlik 
32,0 - 134,4 
Mbit/s 
1,0 - 75,0 Mbit/s 
Modulyatsiyalash 
QPSK, 16 QAM, 
64 QAM 
Bitta nimtashuvchi 
QPSK, 16 QAM, 64 QAM 
(256 QAM) 
Bitta nimtashuvchi 
OFDM 256 ta 
nimtashuvchi 
OFDMA 2048 ta 
nimtashuvchi 
Dupleks rejim 
TDD/FDD 
TDD/FDD 
Chastotalar 
polosasi 
20, 25 va 28 MGs 
1,25 dan 20 MGsgacha 
Sotaning radiusi 
Namunaviy: 
 2 - 5 km 
Namunaviy: 4 - 6 km 
 
Modulyatsiyalash.  10  -  66  GGs  chastotalar  diapazonidagi 
radioto‘lqinlarni  tarqalishining  o‘ziga  xos  xususiyatlari  to‘g‘ri 
ko‘rinish  sharoitlari  bilan  tizimlarning  ishlash  imkoniyatlarini 
cheklaydi. Namunaviy shahar muhitida bu bazaviy stansiyadan ishchi 
masofada  bo‘lgan  abonentlarning  deyarli  yarimini  bog‘lashga  imkon 
beradi.  Qolgan  50  foiz  abonentlar  uchun  to‘g‘ri  ko‘rinish  bo‘lmaydi. 

---

158 
 
Shunga  ko‘ra,  IEEE  instituti  802.16  standartga  to‘ldirishni  ishlab 
chiqdi,  u  2-11  GGs  chastotalarga  tegishli  bo‘ldi  va  bir  chastotali 
uzatishdan  (Single  Carrier,  SC)  tashqari,  ortogonal  chastotaviy 
multiplekslash (Orthogonal Frequency Division Multiplexing, OFDM) 
va  bunday  multiplekslash  asosidagi  ko‘p  tomonlama  ulanishni  (OFD 
Multiple Access, OFDMA) ko‘zda tutdi. 
OFDM rejimida 256 ta nimtashuvchilarni bir vaqtda uzatilishiga 
ruxsat  etiladi.  Elementar  simvolning  uzunligini  oshirish  hisobiga 
(taxminan  shuncha  marta)  bir  vaqtda  to‘g‘ri  va  to‘siqlardan  qaytgan 
signallarni  qabul  qilish  yoki  umuman  bazaviy  stansiya  to‘g‘ri 
ko‘rinish chegaralaridan tashqaridagi faqat qaytgan signallarda ishlash 
mumkin.  
Xavfsizlik.  IEEE  802.16  standartida  har  bir  abonentlar 
kompleksi  X.509  raqamli  sertifikat  bilan  imzolangan,  u  ishlab 
chiqaruvchi tomonidan qurilmaga “tiqilgan” va hatto sertifikatning 10 
yillik  amal  qilish  muddati  tugaganidan  keyin  ham  o‘zgartirilishi 
mumkin  emas.  Raqamli  imzo  asosida  bazaviy  stansiyada  abonentlar 
kompleksini  autentifikatsiyalash  bo‘lib  o‘tadi,  bunda  bazaviy  va 
abonentlar stansiyalari shifrlangan kalitlar bilan almashadi va xavfsiz 
(shifrlangan) bog‘lanishni o‘rnatadi.  Shifrlash uchun kalitlar to‘plami 
va  3-DES  algoritmning  o‘zi  hatto  qo‘lga  kiritishda  ochilishning 
murakkabligini  ta’minlaydi.  Trafikni  shifrlash  mexanizmi  har  bir 
virual  bog‘lanish  uchun  bir  vaqtda  ikkita  kalit  bilan  ishlaydi,  bu 
paketlarni  yo‘qotilishi  mumkin  bo‘lgan  muhitda  sinxronlashtirishni, 
bir-birlarini  qoplaydigan  kalitlar  hayoti  vaqtlari  esa  bog‘lanishning 
ishonchliligini ta’minlaydi.