Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari

 
 
 

---

 
 
 
 
6.2.Aloqa xizmatlari bozorini rivojlantirishning zamonaviy 
tendensiyalari 
 
Aloqa  xizmatlarining  zamonaviy  bozoriga  bir  qancha  tashqi 
faktorlar ta‘sir ko‗rsatadi (1 rasm): 
1. Tartibga soluvchi faktorlar: 
■ aloqa xizmatlari bozorining demonopolizatsiyasi, ayniqsa 
 shaxarlararo va xalqaro telefon aloqasi; 
■  raqobatbardoshlik kurashining kuchayishi, natijada xizmat 
 narxlarining pasayishi. 
2. Sotsial faktorlar: 
■ qayd qilingan mobil aloqani afzal ko‗rish; 
■  sotsial,  professional  va  regional  shartlar  bo‗yicha  so‗rovlarga 
bo‗lish. 
3. Privatizatsion faktorlar: 
■  telekommunikatsiya  bozorida  taqsimlash  (aloqa  kompaniyalarini 
bir biriga qo‗shish va yo‗qotish ). 
 
 
6.1-rasm. Aloqa xizmati bozoriga asosiy tashqi ta‘sirlar 
 
 

---

 
 
 
 
4. Bozor faktorlari: 
■  raqib  munosabatlarning  yangibiznes-modeli  (provayderlar, 
dilerlar, resellerlar, virtual operatorlar va boshqalar); 
■  sotsial,  professional  va  regional  shartlar  bo‗yicha  bozorni 
bo‗g‗inlarga bo‗lish. 
5. Texnologik faktorlar: 
■ NGNechimi bazasida tarmoq infrastrukturasini qurish; 
■ abonent terminallarining funksionalligini kengaytirish. 
6. Integratsion faktor: 
■  kapital  mablag‗  va  ekspluatatsion  xarajatlar  bo‗yicha  saarali 
yutuqlarga erishish. 
6.2-rasmda Gartner Group, Xalqaro Elektr Aloqa Ittifoqi (XEAI) va 
boshqa  bir  qancha  manbalarning,  bozorning  asosiy  segmentidagi  qayd 
etilgan  va  mobil  aloqa  operatorlarining  daromadlaritaxlili  natijalari 
keltirilgan.  Bu  erda,  qayd  qilingan  aloqa  operatori  daromadining 
solishtirma  tarkibining  jiddiy  pasayishi  va  mobil  aloqa  operatorlarining 
daromadlarini  real  oshishi,  shuningdek  mobil  va  qayd  etilgan  tarmoq 
bo‗yicha  ma‘lumotlar  trafigini  uzatishdan  daromadning  oshishi 
ko‗rsatilgan. 
 
 
 
6.2 rasm. Aloqa operatorlari daromadining o‗zgarish proporsiyasi 
 
Shuniyam  aytish  joizki,  80...90%  ga  yaqin  mobil  abonentlari 
trafiklari    statistik  joydan  generatsiyalanadi,  qolgan  10...20%  esa 
harakatda. 
Agar  telekommunikatsiya  sohasining  rivojlanish  tendensiyasiga 
e‘tibor qaratilsa, quyidagilarni kuzatish mumkin: 

---

 
 
 
 
-  qayd  etilgan  telefon  aloqasi  tarmoqlaridan  chiqqan  holda 
barcha  ovozli  trafiklarning  katta  hajmi  mobil  va  paketli 
tarmoqlar bo‗ylab uzatiladi; 
-  bozorga  WLAN/LAN  interfeysli  mobil  telefonlari  juda  ko‗p 
ishlab chiqarilmoqda va kelajakda ko‗zga ko‗rinadigan biznes-
klass  telefon  apparatlarining  katta  qismi  xuddi  shunday 
interfeyslarga ega bo‗ladi.  
- 
ko‗plab  har  xil  turdagi  oxirgi  qurilmalar  paydo  bo‗ladi  va 
oxirgi 
foydalanuvchilarda 
mobil 
telefoni 
bazasidagi 
takomillashgan  qurilmalarga  ega  bo‗lish  xoxishi  aniq 
kuzatiladi.  
Bu  tendensiya,  foydalanuvchining  kommunikatsiya  uskunlarini 
umuman  yangi  sinfini,  o‗ziga  xos  bo‗lgan  ko‗p  funksionalli 
radioterminallarni    paydo  bo‗lishiga  olib  keladi.  Bunday  uskunalar 
yagona raqamni saqlagan holda quyidagi faktorlarga bog‗liq holda mobil 
tarmoqlari orqali chaqiriqni ta‘minlagani kabi qayd etilgan operatorlarda 
ham chaqiriqni ta‘minlaydi: 
-  mazkur nuqtada tariflarni va/yoki sifatni qoplanishi; 
-  har  bir  foydalanuvchiga  nisbatan  alohida,  har  bir  operator 
qo‗llaydigan  biznes-model,  yoki  birgalikdagi  model  va 
operatorning ikki turi biznesiga birgalikda yondashish.  
Bularning  barchasini  2G,  2,5G,  3G  texnologiyalarini  va/yoki  qayd 
etilgan  Wi-Fi,  WiMAX-texnologiyalarini,  simli  interfeyslar  va 
boshqalarni  qo‗llash orqali mobil kirish yordamida ta‘minlash mumkin. 
Bunday  terminal  foydalanuvchining  uy  muhitida  markaziy  bog‗lovchi 
element  bo‗lishi  mumkin.  Bunday  holda  foydalanuvchi  har  xil  turdagi 
tashqi  uskunalarni:  terminalga  qabul  qilingan  ma‘lumotni  chiqarish 
uchun  ekran  (televizor,  monitor  va  x.k),  diskli  va  boshqa  resurslarni 
birgalikda qo‗llash uchun uy kompyuterlariga oddiy ulanish.