Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari

6.3. Yangi xizmatlarni joriy qilish (kiritish) zarurati 
 
Odatdagi aloqa operatorlari duch kelgan asosiy muammolardan biri 
bu  tarmoq  sig‗imining  to‗lishidir.  Buning  natijasida  yig‗ilgan  sig‗im 
doirasida  taklif  etiladigan  xizmatlar  spektrini  kengaytirish,  shuningdek 
mavjud  xizmatlarning  funksionalligini  kengaytirish  masalasi  yuzaga 
keladi.  Bu  ishlarsiz  tarmoq  daromadini  oshirib  bo‗lmaydi.  Xizmatlar 
spektrini  kengaytirishning  bir  yo‗li,  NGNning  paketli  tarmoqlari 
hisoblanadi.  Bunday  tarmoqlarni  nazariy  yaratish  imkoniyatlari  va 

---

 
 
 
 
multimediali  xizmatlarni  etkazish,  ularni  ishlab  chiqaruvchilarning 
fantaziyalari bilan chegaralanadi.   
Bashoratlarga asoslangan holda, operatorlar foydasi (daromadi)ning 
oshishi,  yangi  infokommunikatsiya  xizmatlarining  yaratilishi  hisobiga 
amalga oshadi. Aloqa kompaniyalari mavjud daromadlar satxini qo‗llab 
quvvatlashi  mumkin,  faqat  foydalanuvchilarga  yangidan  yangi 
xizmatlarni taklif etgan holdagina.  
Bugungi  kunda  Internet,  ko‗pgina  turli  tuman  infokommunikatsiya 
xizmatlarini  taqdim  etuvchi  va  foydalanuvchilar  so‗rovlarini  operativ 
sezuvchi  yagona  tarmoqdir.  Bu  fenomenning  kalit  elementlaridan  biri, 
xizmatlar normal ishlashi uchun zarur bo‗lgan, bevosita aloqa xizmatlari 
va texnik vositalarini taqdim etuvchi (umumiy holda bu operator emas) 
kompaniyaning xizmat-ilovalar yaratish va nazorat imkoniyatidir.   
Kompyuter-telefon  integratsiyasi(CTI)  konsepsiyasi  va  intelektual 
tarmoqlar  (IN)  bunday  imkoniyatlarga  ega  emas.  Hozirgi  kunda 
operatorlarning  yangi  xizmatlarga  bo‗lgan  qiziqishi  oshib  bormoqda. 
Operatorlarning yangi xizmatlar bozoriga bo‗lgan qiziqishning oshishiga 
bo‗lgan sabablarning ichida quyidagilarni alohida ajratish mumkin: 
-  mobil  aloqa  operatorlariga  va  1R-telefoniiya  xizmatlarini 
etkazib beruvchilarga o‗tganligi tufayli, TfUF abonentlarining 
sonini qisqarishi; 
-  operatorlar  imkoniyatlarining  tenglashganligi,  operatorlar 
imkoniyati  va  mahalliy  raqamni  (nomerni)  (LNP)  tashuvchi 
xizmatlarning paydo bo‗lishi kompaniyani xabardor bo‗lishini 
pasaytiradi  va  raqobatbardoshlik  ustunligining  muvozanatini 
yo‗qotadi; 
-  telekommunikatsiya  bozorida  yangi  turdagi  terminallarning 
paydo  bo‗lishi,  ularni  faqatgina  qo‗shimcha  xizmatlar 
rivojlangan bozordagina samarali qo‗llash mumkin. 
NGN  tarmoqlarining  farqi  shundaki,  bugungi  kunda  bittagina 
foydalanuvchi  turli  tarmoqlarda  turli  profilli  xizmat  ko‗rsatishga  ega 
bo‗lgan  klient  kabi  hisoblanadi.  Bunda  unga  bir  tarmoqda  taqdim 
etiladigan  xizmat  boshqasida  xuddi  shu  sharoitda  taqdim  etilishi 
mumkin  emas.  NGN  tarmoqlari  foydalanuvchilari  to‗liq  harakatda 
bo‗ladi,  ya‘ni  u  har  qanday  joyda,  kirish  texnologiyalariga  bog‗liq 
bo‗lmagan holda o‗zining xizmatini olishi mumkin.  
Bugungi kunda NGN tarmoqlari taqdim etadigan odatdagi xizmatlar 
quyidagilar hisoblanadi: 
-  telefoniyaning odatdagi trafiklarini uzatish; 

---

 
 
 
 
-  Internet  ma‘lumotlari  trafigini  uzatish  (xususiy  shaxs  va 
kompaniya uchun); 
-  korporativ  tarmoq  ma‘lumotlarining  trafigini  uzatish  (LHTni 
birlashtirish); 
-  IP-telefoniya  trafigini  uzatish  (xususiy  shaxs  va  koporativ 
tarmoq uchun); 
-  nisbatan  uncha  yuqori  bo‗lmagan  sifatli  videotrafikni  uzatish 
(videokonferensiyani 
tashkillashtirish 
yoki 
serverli 
videotranslyasiya); 
-  yuqori  sifatli  videotrafikni  uzatish  (xabar  beruvchi  video  va 
VoD-so‗rov bo‗yicha video). 
Bugungi  kunda  qayd  qilingan  servislardan  ko‗pchiligini  yagona 
xizmatlar paketiga birlashtirish tendensiyasi, real yoki bashoratlanadigan 
bozor  talabi  kabi,  servis-provayderlar  orasidagi  raqobatbardoshlik 
kurashi  bilan  ham  bog‗liqdir.  Masalan,  kabelli  televideniya  tarmoqlari 
operatorlari  va  odatdagi  telefon  operatorlari  o‗zining  abonentlariga 
Internetga  ulanishni    faol  taklif  qilini  boshlaydi,  yirik  Internet 
provayderlar esa alternativ 1R-telefoniya tarmoqlarini tashkil etadi.