Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari

6.5. Qo„shimcha xizmat ko„rsatish turlari (QXT) 
 
Bazaviy  xizmatlarni  taqdim  etish,  qo‗shimcha  xizmat  ko‗rsatish 
turlari  bilan  sodir  bo‗ladi.  Bu  ulanish  haqidagi  axborotlarni 
olishfoydalanuvchining  tonal  xabar  berish  shuningdek  ulanish 
konfiguratsiyasini o‗zgartirish imkoniyatlarini kengaytiradi.  
YAATning  tarmoq  fragmentida  foydalanuvchilarga  quyidagi 
qo‗shimcha  xizmat  ko‗rsatishlar  amalga  oshadi:  chaqirilayotgan  liniya 
identifikatsiyasi  (CLIP);  chaqirilayotgan  liniya  identifikatsiyasi  man 
qilingan (CLIR); ulangan liniya identifikatsiyasini taqdim etish (COLP); 
javob  mavjud  bo‗lmaganda  chaqiriq  manzilini  o‗zgartirish  (Call 
Forwarding  No  Reply);  band  bo‗lganda  chaqiriq  manzilini  o‗zgartirish 
(Call Forwarding Busy); shubxasiz chaqiriq manzilini o‗zgartirish (Call 

---

 
 
 
 
Forwarding  Unconditional); 
badniyatli  chaqiriq  identifikatsiyasi 
(MOD);kutilayotgan  chaqiriq/xabar  identifikatsiyasi  (Call/Message 
Waiting);  chaqiriq  tugashi  (Call  Completion);  chaqiriqni  to‗xtatish  va 
tutib  olish  (Call  Park/Pick-up);  chaqiriqni  ushlab  qolish  (Call  Hold); 
foydalanuvchilarning  berk  guruxi  (CUG);  kengaytirishga  ega  bo‗lgan 
konferens-aloqa (CONF) va boshqalar. 
Shuniyam  aytish  joizki,  qo‗llaniladigan  ulanish  va  terminal 
uskunaturiga,    shuningdek  Softswitch  ro‗yxati  imkoniyatlarigabog‗liq 
holda  taqdim  etiladigan  xizmatlar  algoritmlari  farqlanishi  mumkin. 
Hozirgi  kunda  ISDN  tarmoqlari  foydalanuvchilari  uchun  ancha 
spetsifikatsiya 
qilingani 
qo‗shimcha  xizmat  ko‗rsatish  turlari 
hisoblanadi.  N.323  va  SIP-protokollari  asosidagi  foydalanuvchi 
tarmoqlari  uchun  qo‗shimcha  xizmat  ko‗rsatishning  bir  qator 
spetsifikatsiyalari  xalqaro  tashkilotlarda  ishlab  chiqarilmoqda.  Shuni 
aytish  joizki,  YAAT  fragmenti  u  orqali  o‗tadigan  chaqiriqlar  uchun, 
boshqa  tarmoqlar  uchun  kerak  bo‗lgan  qo‗shimcha  xizmat  ko‗rsatishni 
qo‗llab-quvvatlashni ta‘minlashi kerak. 
Kirish  xizmati.  YAAT  tarmoq  fragmenti  tomonidan  qo‗llab 
quvvatlanuvchi  kirish  xizmatlari  quyidagilar  hisoblanadi:  NGN 
fragmenti  tomonidan  kirish  nuqtasi  va  avtorizatsiya  protsedurasini 
qo‗llab-quvvatlashga  ega  bo‗lgan  kommutatsiyalanadigan  ulanish 
bo‗yicha  IP  tarmog‗iga  kirish  xizmati  (u,  WWW,  E-mail,  FTP-
ilovalarini  qo‗llab-quvvatlash  uchun  qo‗llanilgani  kabi  IR-telefoniya 
tarmoqlariga  kirish  uchun  ham  qo‗llaniladi);  NGN  tarmoq  fragmentida 
SSP  funksiyasini  qo‗llashga  ega  bo‗lgan  axborotli  aloqa  tizimi  (AAT) 
resurslariga  kirish  xizmati.  Qo‗llaniladigan  SSP  minimum    quyidagi 
xizmatlarini  qo‗llab-quvvatlashni  ta‘minlashi  kerak:  tekin  chaqiriq, 
teleovozga  qo‗yish,  qo‗shimcha  haq  to‗lash  bilan  chaqiriq,  oldindan 
to‗langan  karta  bo‗yicha  chaqiriq,  YAAT  fragmenti  tomonidan  kirish 
nuqtasi  va  kirish  avtorizatsiyasini  qo‗llab-quvvatlashga  ega  bo‗lgan 
(tashqi resurslarga kirishda Service Node  funksiyasi) axborot-ma‘lumot 
resurslariga kirish xizmati. 
Axborot-ma’lumot 
xizmatlari. 
Axborot-ma‘lumotga, 
YAAT 
fragmenti  element  tomonidan  axborotlarni  taqdim  etish  xizmatlari 
kiradi.  Xizmatlardan,axborot-ma‘lumot  resurslariga  kirishning  farqi, 
mazkur  holatda  taqdim  etish  YAAT  fragmenti  tarkibiga  xizmatlar 
serverini  ulash  va  Softswitch  hamda  ilovalar  serveri  orasida  API-
interfeyslarini qo‗llashga mo‗ljallangan.  

---

 
 
 
 
VPN  xizmatlari.  YAAT  fragmenti,  virtual  xususiy  tarmoqlarning 
quyidagi  turdagi  xizmatlarini  taqdim  etishni  qo‗llab-quvvatlashi 
mumkin:  Softswitch  tomonidan  VPNning  muhitli  manzilini  qo‗llab-
quvvatlashga  ega  bo‗lgan,  kommutatsiyalanadigan  ulanish  asosidagi 
VPN  virtual  xususiy  tarmoq.  Bunday  holda  Softswitch  ning  vazifasi, 
VPN  siyosatiga  mos  holda  o‗rnatiladigan  ulanish  imkoniyatlari  haqida 
echimni  qabul  qilishga  ega  bo‗lgan  kirish/chiqish  abonentlari  raqamini 
taxlil  qilish  hisoblanadi.  Ulanish  o‗rnatilganligi  haqidagi  ijobiy  echim 
qabul  qilingandan keyin,  YAAT  fragmentida  oddiy  chaqiriq  kabi  qayta 
ishlanadi;  Softswitch  tomonidan  manzilli  axborotlarni  qayta  ishlashga 
ega  bo‗lgan  NGN  fragmenti  ichidagi  doimiy  ulanish  asosidagi  virtual 
xususiy  tarmoq.  Bunday  holda  virtual  xususiy  tarmoq  uchun  dastlab 
NGN fragmentida transport resursi zaxiralanadi.  
VPN chaqiriqlariga xizmat ko‗rsatish, VPN transport resursi uchun 
ajratilgan  doirada  moslashuvchan  kommutatorlarda  amalga  oshadi; 
virtual 
xususiy 
tarmoq, 
doimiy 
ulanish 
asosida 
Softswitch 
chaqiriqlarining  signal  ma‘lumotlariniqayta  ishlashsiz  amalga  oshiradi. 
Bunday  holda  VPN,  transport  resursi  kabi  NGN  fragmentini  qo‗llaydi. 
Chaqiriqqa  tegishli  bo‗lgan  signal  ma‘lumotlarini  qayta  ishlash  bilan, 
fragmentga tashqi bo‗lgan uskuna shug‗ullanadi.