Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari

6.8. Infokommunikatsiya xizmatlarining xususiyatlari 
 
 
Odatdagi  aloqa  tarmoqlarining  xizmatlaridan  infokommunikatsiya 
xizmatlarining  farq  qiluvchi  asosiy  texnologik  xususiyatlariga 
quyidagilarni 
keltirish 
mumkin: 
infokommunikatsiya 
xizmatlari 
modelning  yuqori  satxiga  kiradi  (ayni  shu  paytda  aloqa  xizmati  kabi 
uchunchi  tarmoq  satxida  taqdim  etiladi);  ko‗pgina  infokommunikatsiya 
xizmatlari  klient  va  server  qismlar  mavjudligini  taxmin  qiladi;  klient 
qismi  foydalanuvchi  uskunasida,  server  qism  esa,  xizmat  uzeli  deb 
ataluvchi  maxsus  ajratilgan  tarmoq  uzelida  qo‗llaniladi;  qoida  bo‗yicha 
infokommunikatsiya xizmatlari, yuqori tezlikli uzatish, kirish va chiqish 
axborotli  oqimlarini  nosimmerikligini  xarakterlovchi  multimediali 
ma‘lumotlarni 
uzatishni 
inobatga 
oladi; 
infokommunikatsiya 
xizmatlarini  taqdim  etish  uchun,  ko‗p  hollarda  ulanishning  murakkab 
ko‗p  nuqtali  konfiguratsiyasi  zarur;  infokommunikatsiya  xizmatlari 
uchun  turli  tuman  amaliy  protokollar  va  foydalanuvchi  tomonidan 
xizmatlarni  boshqarish  uchun  imkoniyatlar  xarakterli;  abonentlar 
infokommunikatsiya  xizmatlarini  identifikatsiyalash  (tenglashtirish) 
uchun,  mazkur  infokommunikatsiya  xizmatlari  doirasida  qo‗shimcha 
manzillar qo‗llanilishi mumkin.. 
 
Ko‗pgina  infokommunikatsiya  xizmatlari  ―ilovalar‖  hisoblanadi 
ya‘ni  ularning  ishi  xizmatlarni  tavsiya  etuvchi  va  foydalanuvchining 
yakunlovchi 
(oxirgi) 
uskunasi 
orasida 
taqsimlanadi. 
Natijada, 
yakunlovchi  uskuna  funksiyasi  ham  infokommunikatsiya  xizmatlari 
tarkibiga kiradi, buni esa reglamentga solishda hisobga olish kerak.  

---

 
 
 
 
Infokommunikatsiya xizmatlari va ularning o‗zaro munosabatini taqdim 
etish  jarayonida  qatnashuvchilarni  aniqlovchi  biznes-model,  faqatgina 
uchta  asosiy  qatnashuvchi  (operator,  abonent  va  foydalanuvchi)taqdim 
etadigan elektr aloqaning odatdagi xizmatlar modelidan farq qiladi. 
Yangi 
ish 
modeli, 
abonentlarga 
va 
foydalanuvchilarga 
infokommunikatsiya  xizmatlarini  etkazib  beruvchi  mavjudligini  taqazo 
etadi. Bunda etkazib beruvchining o‗zi, aloqa tarmog‗i operatori, taqdim 
etuvchi  ko‗chirilgan xizmat istemolchisi hisoblanadi. 
Bozorda  yana  qo‗shimcha  turdagi  xizmatlarni  etkazib  beruvchilar 
ham qatnashishi mumkin: ma‘lumotlarni etkazib beruvchilar, brokkerlar, 
riteylerlar  va  shunga  o‗xshaganlar.  Ma‘lumotlarni  etkazib  beruvchi, 
tarqatish uchun xizmatlarni etkazib beruvchiga ma‘lumot taqdim etadi.  
Brokker  xizmat  etkazib  beruvchi  va  uning  potensial  abonentlari 
haqidagi  axborotni  taqdim  etadi,    talab  qilingan  xizmatlarga  o‗xshagan 
etkazib  beruvchilarni  topishga  ko‗maklashadi.  Riteyler,  abonentning 
shaxsiy  talablariga  xizmatlarni  moslashtirish  maqsadida,  abonent  va 
etkazib beruvchi orasida  vositachilik qiladi. 
 
Infokommunikatsiya  xizmatlariga  quyidagicha  talablar  qo‗yilgan: 
xizmatlar  mobilligi;  yangi  xizmatlarni  tez  yaratish  va  moslashuvchan 
imkoniyatlar; 
kafolatlangan 
xizmat 
sifati. 
Infokommunikatsiya 
xizmatlari  talablariga  konvergensiya  jarayoni    katta  ta‘sir  ko‗rsatadi  va 
natijada  infokommunikatsiya  xizmatlari  kirish  usullariga  bog‗liq 
bo‗lmagan holda foydalanuvchilar kirishiga imkon yaratadi.  
Servis ssenariysi. Keng polosali imkoniyatlarga ega bo‗lgan,  NGN 
tarmoqlari  taklif  etgan  konvergensiya,  servisning  yangi  modellarini 
qo‗llash  imkonini  beradi.  Masalan,  ko‗p  qatnashuvchilar  uchun 
brodkasting  rejimini  qo‗llash  va  interaktiv  aloqa  bilan  birga  amalga 
oshirish (shunday ilovalar uchun simsiz servis bilan birgalikda), elektron 
konferensiya, kommersiya, ta‘lim olish, meditsina va sh.o‗.  
Namunaviy  misol-elektron  ta‘lim  servisi  bilan  videokonferens-
aloqa,  bunda  boshqaruvchi  va  qatnashuvchi  brodkasting  rejimida 
muammolarni  muxokama  qilishi  mumkin.  Obunachilarning  savol  va 
javoblarini  ham,  terminalning  bitta  ekraniga  chiqaradigan  TV  kanallari 
va  videofon  kanallarini  qo‗llashni  tashkillashtirish  mumkin.  Quyidagi 
rasmda 
uzoqdagi 
qatnashuvchilar 
orasida 
videofon 
sessiyasi 
translyasiyasi vaqti  ko‗rsatilgan. 
 
 

---

 
 
 
 
 
 
6.3-rasm. Tarmoq konvergensiyasi jarayoniga namuna 
 
Bu erda: 
Satellite and temestrial DMB-fazoviy va er usti raqamli veщaniyasi; 
QoS, leased line-QoS, ajratilgan liniyalar; 
Fibre-tola; 
Wire wireless-simli va radio aloqa; 
Video camera- videokamera; 
Broadcast- veщaniya; 
Presentation document-taqdimot; 
BSB-SHP-TV ulangan narsa (pristavka); 
C-HcN-ko‗cha shkafigacha konvergent tarmoq; 
FTTH-uyga tola;  
ONU-optik tarmoq bloki; 
OLT-optik liniya yakuni; 
VoD-talab bo‗yicha video; 
C-HcN for FTTH-C-HcN,  FTTH uchun; 
Converged TE- uyg‗unlashgan terminal uskuna.