«Texnologik ta’lim» kafedrasi " Standartlashtirish, metrologiya, va sertifikatsiya"

18-modda. Oziq-ovqat mahsulotining sifati va xavfsizligi to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini buzganlik uchun javobgarlik
Oziq-ovqat mahsulotining sifati va xavfsizligi to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini buzishda aybdor bo‘lgan shaxslar belgilangan tartibda javobgar bo‘ladilar.

9-Mavzu: O’lchov vositalarining tuzilishi va metrologik ko’rsatkichlarini o’zlashtirishii o’rganish


Ishdan maqsad: Shtrixli o‘lchash asboblarining tuzilish, ular yordamida o‘lchash usullari hamda o‘lchash asboblarining metrologik ko‘rsatkichlarini o‘rganish.
Kerakli asboblar: Shtrixli o‘lchash asboblari, o‘lchamlarini olish uchun mo‘ljallangan detal namunalari.
Nazariy qism
Bunday asboblarga shtrixli uzunlik o‘lchovchilar (andozalar), ruletkalar, o‘lchash chizg‘ichlari va taxlama metrlar kiradi.

Shtrixli uzunlik o‘lchovchilar: shtrixli namunaviy metr, lineyka, RZ va RJ rusumdagi ruletkalar
Brussimon shtrixli andozalar ishchi uzunliklarni tekshirish uchun namuna hisoblanadi, shuningdek, chiziqli o‘lchamlarni bevosita aniq o‘lchashda ishlatiladi va o‘lchash aniqligi sinfi 0,1,2,3 va 4 bo‘ladi. Ruletkalar, asosan, po‘latdan tayyorlanib, uzunliklari 1, 2, 5, 10, 20, 30 va 50 m bo‘ladi. O‘lchov chizg‘ichlari ishlab chiqariladi.
O‘lchash asboblarini (vositalarini) tanlashda metrologik ko‘rsatkichlar deb ataladigan ko‘rsatkichlardan foydalaniladi.
Asosiy ko‘rsatkichlarga shkala bo‘linmasining intervali, o‘lchash vositasi uchun yo‘l qo‘yilgan xatolik, o‘lchash chegaralari, o‘lchashdagi zo‘riqishlar kiradi.
Shkala bo‘limining qiymati deb o‘lchanadigan miqdorning shkaladagi bir bo‘limga mos qiymatiga aytiladi. Masalan, millimetrli lineykaning bir bo‘limining qiymati 1 mm ga, soat tipidagi indikatorning bir bo‘limining qiymati 0,01 mm ga teng. Agar asbobning strelkasi bir bo‘limdan ikkinchi bo‘limgacha siljisa, strelkaning o‘lchaydigan uchi 0,01 mm ga siljigan bo‘ladi.
Shkala bo‘limining intervali shkala bo‘limlarini belgilovchi shtrix (chiziqcha) lar orasidagi masofadir. Ko‘pchil ik o‘lchash asboblarining bo‘limlar intervali 1 dan 2,5 mm gacha bo‘ladi. Shkaladagi bo‘limlar intervali qancha katta bo‘lsa, bu hol asbobning gabaritini oshirsa ham, asbob bilan o‘lchash shuncha qulay bo‘ladi.