Тесты для самоконтроля. Книга будет полезной также для магистров и практикующих детских хирургов

17-bob. SIYDIK AJRATUV TIZIMI A’ZOLAR TUG‘MA NUQSONLARI VA 
ANOMALIYALARI 
 
17.1. Yuqori siydik chiqarish yo‘llarining tug‘ma nuqsonlari 
 
Yuqori  siydik  chiqarish  yo‘llari  norasoliklari  bolalarda  uchraydigan  tug‘ma 
nuqsonlar  orasida  nisbatan  ko‘p  uchraydi.  Statistika  ma’lumotlariga  qaraganda 
kasallik  umumiy  anomaliyalar  orasida  37  %ni  tashkil  qiladi  (N.A.  Lopatkin, 
A.V. Lyulko,  1988).  Ularning  kelib  chiqishida  siydik  chiqarish  yo‘llari  tizimi 
embriogenezining  haddan  tashqari  murakkabligi  asosiy  rol  o‘ynaydi.  Ma’lumki, 
buyrak  rivojlanish  vaqtida  ontofilogenetik  nuqtayi  nazardan  uch  davrdan  o‘tadi: 
pronefroz  -  boshlangich  bosqich,  ya’ni  buyrak  paydo  bo‘lishidan  oldingi  davr; 
mezonefroz - birlamchi buyrak davri; metanefroz-shakllanish davri. Turli ekzo- va 
endogen  salbiy  omillar  ta’sirida  o‘z  me’yorida  kechishi  mumkin  bo‘lgan 
embriogenez  buzilishi  tufayli  siydik  chiqarish  yo‘llari  tizimida  tug‘ma  nuqsonlar 
kuzatilishi mumkin. N.A. Lopatkin, A.V. Lyulko (1987) quyidagi klassifikatsiyani 
taklif etishgan: 
  Buyrak qon tomir anomaliyalari: 
 Son jihatidan: 
-  qo‘shimcha buyrak arteriyasi; 
-  ikkilangan buyrak arteriyasi; 
-  ko‘plamchi arteriyalar; 
 joylashish anomaliyasi: 
-  bel; 
-  yonbosh; 
-  arteriyaning chanoq distopiyasi; 
 Arterial usutuning shakl va struktur anomaliyasi: 
-  buyrak arteriyasi anevrizmasi; 
-  buyrak arteriyasining fibromuskulyar stenozi; 

---

 
200 
-  buyrak arteriyasi bukilishi; 
 Tug‘ma arteriovenoz vistulalar: 
 Buyrak venasidagi tug‘ma o‘zgarishlar: 
-  o‘ng buyrak venasining anomaliyasi; 
-  chap buyrak venasining anomaliyalari; 
  Buyrak son jihatidan anomaliyasi: 
 Aplaziya: 
 Buyrak ikkilanishi (to‘liq va noto‘liq); 
 Qo‘shimcha uchinchi buyrak; 
  Buyrak o‘lcham jihatidan anomaliya (gipoplaziya, rudimentar karlik buyrak). 
  Buyrak shakl jihatidan va joylashish anomaliyasi: 
 Buyrak distopiyasi: 
-  bir tomonlama (ko‘krak, bel, yonbosh, chanoq); 
-  Qarama-qarshi; 
 Buyraklarni bir-iriga qo‘shilib ketishi: 
-  bir tomonlama ( I simon buyrak); 
-  ikki  tomonlama  (simmetrik  –  taqasimon,  galetasimon,  asimmetrik  –  L  va  S 
simon buyrak); 
  Buyrak struktur anomaliyalari: 
 Displastik buyrak; 
 Buyrak multikistozi; 
 Buyrak polikistozi; 
-  kattalar polikistozi; 
-  bolalar polikistozi; 
 Buyrak solitar kistasi: 
-  oddiy; 

---

 
201 
-  dermoid; 
 Parapelvikal kista, kosacha va jom kistalari: 
 Kosacha-medullyar anomaliya: 
-  megakaliks; 
-  polimegakaliks; 
-  g‘ovaksimon buyrak; 
  Birga keluvchi buyrak anomaliyalari: 
-  qovuq siydik nayi reflyuksi; 
-  infravezikal obstruksiya; 
-  QSNR ning IVO bilan birga kelishi; 
-  boshqa  a’zo  va  tizim  anomaliyalarining  birga  qo‘shilib  kelishi  (suyak-
mushak, qon-tomir, oshqozon ichak trakti).