Тесты для самоконтроля. Книга будет полезной также для магистров и практикующих детских хирургов

 
17.1.1. Buyrak son jihatidan anomaliyasi 
 
Buyrak  aplaziya  (ageneziya)si.  Odatda  hech  qanday  klinik  belgilar  namoyon 
bo‘lmaydi.  Ko‘pincha  ikkinchi  buyrak  patologiyasi  bilan  tekshirish  paytida  yoki 
qandaydir boshqa kasallik natijasida tasviriy rentgen bajarilganida aniqlanadi. Aniq 
tashxis 
qo‘yish 
uchun 
esa 
xromosistoskopiya, 
ekskretor 
urografiya, 
retropnevmoperitoneum  hamda  ultratovush  tekshirishlari  o‘tkaziladi.  Odatda 
buyrak  aplaziyasida  qontrlateral  buyrak  gipertrofiyasi  kuzatiladi.  Mana  shu 
gipertrofiyali  buyrak  o‘z  funksiyasini  me’yorida  bajarayotgan  bo‘lsa,  buyrak 
yetishmovchiligi  kuzatilmaydi.  Agar  u  biron-bir  kasallikka  duchor  bo‘lsa,  tegishli 
simptomlar tezda namoyon bo‘ladi. Bunda oligoanuriya o‘ziga xos belgilardan biri 
bo‘lib  hisoblanadi.  Mana  shuni  hisobga  olib,  ikkinchi  buyrak  bor  yoki  yo‘qligini 
bilmasdan  turib,  hech  qachon  nefrektomiya  qilish  mumkin  emas.  Buni  aniqlash 
maqsadida angiografiya qilish lozim (17.1-rasm). 

---

 
202 
 
17.1- rasm. Buyrak angiografiyasi. Chap buyrak aplaziyasi. 
 
Ikki  tomonlama  buyrak  aplaziyasi  juda  kamdan  kam  uchraydigan  hol  bo‘lib, 
odatda bola chala yoki o‘lik tug‘iladi, yoki bir necha kun yashaydi. Shuning uchun 
bu xildagi patologiyaning klinik jihatdan ahamiyati unchalik katta emas. 
Buyrakning  ikkilanishi.  Eng  ko‘p  uchraydigan  patologiya  bo‘lib,  buyrak 
anomaliyalari  ichida  10,4  %ni  tashkil  etadi.  O‘g‘il  bolalarga  qaraganda  qiz 
bolalarda 2 barobar ko‘p uchraydi. Bir va ikki tomonlama ikkilanish farq qilinadi. 
Buyrak  ikkilanishida  ikkala  segment  bitta  fibroz  kapsulaga  ega  bo‘lib,  buyrakda 
ikkita jom mavjud bo‘ladi. Deyarli yuqori segment gipoplaziv holatda bo‘lib, unda 
bitta kosacha, ayrim hollarda esa ikkita kosacha bo‘lishi mumkin. Uning kosachasi 
kaltagina  siydik  nayi  orqali  yoki  pastki  buyrak  jomiga,  yoki  uning  siydik  nayiga 
tutashish hollari kuzatiladi. Yuqori segmentning siydik nayi pastki segment siydik 
nayiga  tutashsa,  buyrakning  qisman  ikkilanishi  deyiladi.  Agar  segmentlarning 
siydik naylari qovuqqa ayrim-ayrim mustaqil ochilsa, to‘liq buyrak ikkilanishi deb 
yuritiladi.  Ayrim  hollarda  pastki  segment  gipoplaziya  holatida  bo‘lishi  mumkin. 
Umuman,  gipoplaziv  rivojlangan  buyrak  morfofunksional  jihatdan  nuqsonli 
bo‘lganligidan  urodinamik  o‘zgarishlar  ro‘y  berib,  surunkali  yallig‘lanishga  sabab 
bo‘ladi. Bu ikkilangan buyrakka xos sifatlardir.