Termodinamika va statistik fizika

frT 
kT
К  =
  3 • - у  + 2 ■
 
Ц- +
 (3n -  5)/cT 
va  nochiziqli  bog'langan  molekula  o'rtacha  energiyasi 
£ , r = 3 - y   +   3 . y  +   ( 3 n - 6 ) J c T
bo'ladi.
A gar  gaz  molekulasi  energiyasidagi  kvadratik  h ad lar  sonini
_
r
 bilan belgilasak,  u  holda  molekula o'rtacha  energiyasi 
£  =   r
 —   ga 
teng  bo'ladi.  A gar  gaz 
N
  ta  ko'p  atomli  m olekulalardan  tashkil
kT
topgan  bo'lsa,  u  holda  energiya 
E - r  —  N
  bo'ladi.  Issiqlik
212

---

s ig 'im i  esa  C„ 
r — ~ r —
  b o 'la d i.  B u  e sa   k o 'p   a to m li 
v  
2 
2
m olekulalardan  tashkil  topgan  gazlar  issiqlik  sig'imi  o'zgarm as 
bo'lishini  ko'rsatadi.  Tajriba  natijalari  esa  issiqlik  sig'imi  faqat 
yuqori  tem p eratu ralard a  o'zgarm as  bo'lib,  p ast  tep eratu ralard a 
tem p eratu rag a  bog'liq  ekanligini  ko'rsatadi.  T em p eratu ra  pa- 
sayishi  bilan  issiqlik  sig'imi  kam ayib  boradi,  avvalo  tebranm a 
h arak atg a  va  keyin  aylanm a  h arak atg a  to 'g 'ri  keluvchi  issiqlik 
sig'imi nolga intilib b o rar ekan. Bu esa erkinlik darajasi bo'yicha 
energiyani  teng  taqsim ot  qonuni  past  tem p eratu ralard a  o'rinsiz 
ekanligini  ko'rsatadi.  Boshqacha  qilib  ay tg an d a,  ko'p  atom li 
m olekulalardan  tashkil  to pgan  gazlar  u c h u n   issiqlik  sig'im i 
klassik  nazariya  tajriba  dalillariga  javob  bera  olmasligini,  y a ’ni 
tu sh u n tira   olmasligini  ko'rsatadi.