Termodinamika va statistik fizika

e  =  3 ■ -  kT + 2 • -  k T + 2 ■ -  kT  = 7 ■ -  kT.
2 
2 
2 
2
Bu  shuni  anglatadiki,  agar  ilgarilanma,  aylanm a  va  tebranm a 
h arakatdagi  molekula  energiyasi  ifodasidagi  kvadratik  hadlar 
sonini  «erkinlik  darajasi»  deb  hisoblasak,  u  v a q td a   h a r  bir 
k v ad ratik   hadga 
k T / 2
  energiya  to 'g 'ri  kelar  ekan.  Bu  ener- 
giyaning  erkinlik  darajalari  bo'yicha  teng  taqsim ot  qonuni  deb 
yuritiladi.  Bu  qonun  h ar  qanday  sondagi  atom lardan  tashkil 
topgan  m olekulalar  uchun  ham   o'rinli  bo'ladi.  Gaz  uch  atomli 
m olekulalardan  tashkil  topgan  bo'lsin.  Bu  holda  atom larning 
fazoviy  joylashishiga  q arab   m olekula  chiziqli  yoki  nochiziqli 
bog'langan  bo'ladi.  Birinchi  holda  molekula  atom lari  bir  to 'g 'ri 
chiziqda joylashgan bo'lib,  ilgarilanma  h arak at  erkinlik  darajasi 
3  ta,  molekula  o'qiga  perpendukular  bo'lgan o'q  atrofida  aylan­
m a  h a ra k at  u chun  2  ta  va  tebranm a  h arak at  uchun  4  ta  erkin­
lik  darajasiga  ega  bo'ladi  Ikkinchi  holda  m olekula  atom lari 
b ir  to 'g 'r i  chiziqda  yotm aydi.  Nochiziqli  b o g 'lan ish   u c h u n  
erkinlik  darajasi  teng  va  3  tadan  bo'ladi.
A gar  n  ta  atomli  m olekuladan  tashkil  topgan  gaz  bo'lsa,  u 
holda  chiziqli  bog'langan  molekulaning  o'rtacha  energiyasi