Termiz Davlat Universiteti Tabiiy fanlar fakulteti T120-guruh talabasi Shodiyev Ramziddinning O’simliklar oziqlanishi va o’g’it fanidan taqdimoti

Микроэлементлар ҳаёт фаолияти учун муҳимлик даражасига кўра зарур (Co, Fe, Cu, Jn, Mn, L, F, Br) ва унчалик зарур бўлмаганлари (Al, Sr, Mo, Se, Ni) турларига бўлинади.Хусусан, бугунги кунда ўсимликлар таркибида учрайдиган микроэлементлар қанча миқдорда бўлишидан қатьий назар маълум бир биологик фаоликка эга. Уларнинг ҳар бири маълум бир физиологик функцияларни бажаради. Шу сабабли ҳам бирини-иккинчиси билан алмаштириб бўлмайди. Ўсимликда уларнинг миқдори 0,001-0,00001% гача бўлиши мумкин.Тупроқ таркибидаги микроэлементлар ўсимликлар томонидан ўзлаштириладиган ва ўзлаштирилмайдиган шаклда бўлади.Микроэлементларнинг ўсимликлар томонидан ўзлаштирадиган шакли сувда осон эрийдиган тузлар бўлиб, улар асосий манбани ташкил этади ва юқори ҳосилни кафотлайди. Тупроқдан ўсимликлар томонидан ўзлаштирилмайдиган тури сувда ва суюлтирилган кислоталарда эримайдиган тузлар, органик ва ноорганик бирикмалар.

Микроэлементлар ўсимликдаги оксидланиш-қайтарилиш, фотосинтез, азот ва углевод алмашиниш жараёнларида иштирок этади. Ферментларнинг фаол марказига киради, ўсимликларни касаллик ва ташқи ноқулай омилларга бардошлилигини оширади. Ўсимликлар таркибида бир қатор микроэлементларни етишмаслиги нафақат ҳосилнинг камайиши балки, айни ўсимликни нобуд бўлишига ҳам сабабчи бўлиши мумкин.

Микроэлементлар ўсимликдаги оксидланиш-қайтарилиш, фотосинтез, азот ва углевод алмашиниш жараёнларида иштирок этади. Ферментларнинг фаол марказига киради, ўсимликларни касаллик ва ташқи ноқулай омилларга бардошлилигини оширади. Ўсимликлар таркибида бир қатор микроэлементларни етишмаслиги нафақат ҳосилнинг камайиши балки, айни ўсимликни нобуд бўлишига ҳам сабабчи бўлиши мумкин.

Ҳозирги кунга келиб, ўсимликлар таркибида кимёвий элементлардан 74 тасининг мавжудлиги аниқланган бўлиб, шулардан 16 таси ўсимликлар учун зарур озиқ модда ҳисобланади.

Ўсимлик қуритиб текширилганда, унинг таркибида 45% кислород, 42% углерод, 6,5% водород ва 1,5% атрофида азот бўлиб, бу тўртта элемент ўсимлик таркибидаги кимёвий моддаларнинг 95% ини ташкил етади. Қолган 12 та элемент жуда оз миқдорда бўлиб, атиги 5% ни ташкил етади. Ўсимлик таркибидаги 87% углерод ва кислородни фотосинтез жараёнида барглари орқали ҳаводан, водородни сувдан, бошқа қолган озиқ моддаларни эса тупроқдан олади.