Termiz davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti geografiya kafedrasi

5. Aholining hududiy joylashishi.
Er yuzida aholi juda notekis joylashgan. Aholining o’rtacha zichligi doimiy aholisi mavjud hududlar doirasida 46 kishini tashkil etadi. Shu vaqtning o’zida ushbu ko’rsatkich Osiyoda 116,3 va Yevropada 102,5 kishini tashkil etsa, Afrikada 27,5, Shimoliy Amerikada 19,6 hamda Avstraliya va Okeaniyada atigi 7 % da unda mavjud aholining 70 % i istiqomat qiladi.
Aholi nihoyat zich joylashgan mintaqalar qatoriga Janubiy, Janubiy-Sharqiy va Sharqiy Osiyo, Yevropa hamda AQShning shimoli-sharqiy qismi «Bosvash» megopolisi kiradi. Hozirgi vaqtda dengiz va okeanlardan quruqlikka tomon 200 km ga cho’zilgan yer yuzasi qismida insoniyatning yarmidan ziyod qismi 50 km kenglikka ega bo’lgan quruqlik qismida esa Dunyo aholisining deyarli 30 %i to’plangandir. Dunyo bo’yicha aholi juda zich joylashgan hududlar qatoriga quyidagilar kiradi; Rur, Elzas va Lotaringiya hamda Parij va London rayonlari, Shimoliy Italiya, Moskva rayoni Donbass, Farg’ona vodiysi, Sharqiy Xitoy, Hind-Gang past tekisligi, Yava oroli, Yaponiya orollari, Nil deltasi, AQShning Shimoli-Sharqiy, Buyuk ko’llar rayonlari va Sansan megopolisi.
Er quruqlik yuzasining 15 %i umuman o’zlashtirilmagan va doimiy aholisi yo’q hududlar hisoblanadi. Ayrim mamlakatlar ichida aholi zichligining juda yuqori ko’rsatkichlar Singapur (5 ming kishiga yaqin), Niderlandiya (460), Koreya Respublikasi (454), Livan, Belgiya, Yaponiya va boshqalarga (200 kishidan ortiq jami 40 mamlakat), juda past ko’rsatkichlar Rossiya, Kanada, Avstraliya, Mavritaniya, Liviya, Namibiya va boshqalarga xos.
Dunyo aholisi vertikal mintaqalar bo’yicha ham notekis taqsimlangan. Aholining yarmidan ortiq qismi (56 %i) mutloq balandligi va past tekisliklarda istiqomat qiladi. Salkam chorak qismi (24 %i) 200-500 metr balandlikka ega tekislik va qirlarga to’g’ri keladi. Demak, Er shari aholisining 80 %i mutloq balandligi 500 metrgacha bo’lgan hududlarda joylashgan. Shu vaqtning o’zida 2000 metrdan baland hududlarga Er shari jami aholisining atigi 1 %i to’g’ri keladi.