Termiz davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti geografiya kafedrasi

3-chizma
Davlatlar tuzilishining shakllari



4-chizma




5-chizma
Dunyo tabiiy resurslari

6-chizma



1-jadval

Dunyoning eng yirik temir ruda havzalari va rayonlari

Havzalar va rayonlar	Mamlakat	Aniqlangan zahiralar mlrd t.	Rudadagi temir miqdori %	Ruda qazib olish 2000 y. Mln t.
Xemmersli havzasi “Temir ruda uchburchagi” r/ni Karajas rayoni Masabi-Reyndj rayoni Kerol-Leyk havzasi Singbule rayoni Simen havzasi Lotaringiya havzasi Istern*Dideyl rayoni Kirunaveara rayoni Urukum rayoni	Avstrama Braziliya Braziliya AQSh Kanada Hindiston JAR Frantsiya Avstraliya Shvetsiya Braziliya	11,7 6,0 5,0 5,0 2,7 2,0 1,3 2,1 1,4 1,8 4,0	62 62 67 37-62 38 60 64 31-32 57 49 55-56	75 105 29 29 15 19 15 10 20 13 -

2-jadval
Jahonning yer resurslari va yirik mintaqalar hissasi (% -da)

№	Mintaqalar	Er fondi	Qishloq xo’jaligi yerlari		O’rmon	Boshqa yerlar
			Haydaladigan yerlar	Yaylov va pichanzorlar
	Butun dunyo	100	100	100	100	100
	Yevropa	20	27	16	10	16
	Shimoliy Amerika	15	15	10	17	14
	Janubiy Amerika	15	8	17	24	9
	Osiyo	25	32	18	28	34
	Afrika	19	15	24	18	22
	Avstraliya va Okeaniya	6	3	15	3	5

3-jadval
Jahon yer fondi tarkibi

	mln.gektar	foizda
Qishloq xo’jaligida foydalanadigan yerlar.	4846,1	37,1
Shundan:
Haydaladigan yerlar	1345,3	10,3
Ko’p yillik ekin maydonlari	105,5	0,8
Yaylovlar	3395,3	26,0
O’rmonlar	4138,0	31,7
Boshqa yerlar	4061,3	31,2
Jami	13045,4	100,0

4-jadval
Haydaladigan yer maydonlarining kattaligi bo’yicha birinchi o’nlik mamlakatlar.

Mamlakatlar	Haydaladigan yer maydonlari
	Mln.ga	Er fondiga nisbatan foizda (%)
AQSh	185,7	20,3
Hindiston	166,1	55,9
Rossiya	116,1	6,9
Xitoy	92,5	9,9
Avstraliya	47,0	6,1
Kanada	45,4	4,9
Braziliya	43,2	5,0
Qozog’iston	34,8	13,1
Ukraina	33,3	56,9
Nigeriya	30,2	33,0

5-jadval
Jahondagi ayrim mamlakatlarning haydaladigan yerlar bilan ta’minlanishi

Mamlakatlar	1 kishiga to’g’ri keladigan haydaladigan yerlar	Mamlakatlar	1 kishiga to’g’ri keladigan haydaladigan yerlar
Kanada	1,53	Indoneziya	0,09
Rossiya	0,88	Xitoy	0,08
AQSh	0,67	Vetnam	0,07
Braziliya	0,32	Bangladesh	0,07
Meksika	0,27	Misr	0,05
Efiopiya	0,20	Yaponiya	0,03
Hindiston	0,17

6-jadval
Chuchuk suv resursi zahiralarining kattaligi bo’yicha dunyoning birinchi o’nlik mamlakatlari

Mamlakatlar	Chuchuk suv resursi km^3	Mamlakatlar	Chuchuk suv resursi km^3
Braziliya	6950	Venesuela	1320
Rossiya	4300	Myanma	1100
Kanada	2900
Xitoy	2800
Indoneziya	2530
AQSh	2480
Bangladesh	2360
Hindiston	2085

7-jadval
Jahonning chuchuk suv resurslari bilan eng ko’p va kam ta’minlangan mamlakatlari

Mamlakatlar	1 kishiga to’g’ri keladigan chuchuk suv km^3	Mamlakatlar	1 kishiga to’g’ri keladigan chuchuk suv km^3
Surinam	470	Misr	0,96
Kongo DR	310	Burundi	0,55
Gayana	190	Jazoir	0,46
Papua-Yangi Gvineya	185	Tunis	0,45
Gabon	125	Isroil	0,38
Kanada	98	Yaman	0,25
Yangi Zelandiya	90	Iordaniya	0,20
Norvegiya	90	Saudiya Arabistoni	0,12
Ekvatorial Gvineya	75	Liviya	0,1
Liberiya	70	Quvayt	0,011

8-jadval

Geografik mintaqalar bo’yicha yirik suv omborlarining joylashishi

Dunyo, mintaqalari	Yirik suv omborlar soni	To’liq hajmi, km^2
Yevropa	603	657
Osiyo	937	1985
Afrika	185	1016
Shimoliy Amerika	931	1682
Janubiy va Markaziy Amerika	280	895
Avstraliya va Okeaniya	90	95
Butun Dunyo	3026	6330

9-jadval

Dunyo o’rmon resurslarining yirik mintaqalar bo’yicha joylashishi

Mintaqalar	O’rmon maydonlari mln.gektar	O’rmon bilan qoplangan maydonlar		O’rmon bilan qoplanganlik darajasi (%) foizda	Yog’och zahirasi mlrd m^3
		Jami mln.gektar	1 kishiga to’g’ri keladigan maydon.gektar
MDH Xorijiy Yevropa* Xorijiy Osiyo* Afrika Shimoliy Amerikasi Lotin Amerikasi Avstraliya va Okeaniya Butun Dunyo	940 195 660 1140 750 1260 180 5125	755 150 500 545 455 970 70 3445	2,2 0,3 0,2 0,9 1,7 2,2 0,5 0,6	35 27 19 18 25 48 9 27	84 19 55 56 53 110 7 384

10-jadval

Dunyoning o’rmon resurslari

t/r	Mintaqalar	O’rmon maydonlari mln.ga	Dunyo o’rmon maydonlariga nisbatan % -hisobida	O’rmon bilan qoplanganlik darajasi % hisobida
1	Butun Dunyo	3819	100	27
2	Afrika	700	18	23
3	Shimoliy Amerika	659	17	27
4	Janubiy Amerika	922	24	39
5	Osiyo	1061	28	24
6	Yevropa	381	10	36
7	Avstraliya (Okeaniya bilan birgalikda)	96	3	11

11-jadval
Jahon aholisi sonining o’sishi.

Aholi soni	Erishilgan yillar	1mlrd kishiga ko’payish muddati
1 mlrd kishi	1804	-
2 mlrd kishi	1927	123 yil
3 mlrd kishi	1960	33 yil
4 mlrd kishi	1974	14 yil
5 mlrd kishi	1987	13 yil
6 mlrd kishi	1999	12 yil
7 mlrd kishi	2012	13 yil

12-jadval

Aholisi bo’yicha eng katta mamlakatlar.