Termiz davlat universiteti sport faoliyati va boshqaruvi fakulteti sport boshqaruvi kafedrasi

Olimpiya an’analarini qayta tiklash. 
Insoniyatning iroda, aql va jismoniy harakatini tarbiyalashga xizmat etuvchi 
qadimgi Olimpiya bayramlarini qayta tiklash g’oyalari uyg’onish davriga kelib 
paydo bo’la boshladi. Uning ilk tashabbuskorlaridan biri italiyalik davlat arbobi 
Matteo Polmiyeri (1406 - 1476) hisoblanadi. U o’zining «Fuqarolik hayoti haqida» 
nomli kitobida antik Olimpiya o’yinlarining yoshlarni jismoniy tarbiyalashdagi 
mohiyatini ochib beradi. Shuningdek, «Hayot shahri» (Gorod jizni) kitobida yoshlarni 
vatanparvarlik ruhida tarbiyalash, jamiyatga xizmat qilish ehtiyojini singdirish inson 
hayotining ma’naviy me’yorlarini tarkib toptirishning asosi ekanligini e’tirof etgan. 
Qadimgi Olimpiya o’yinlaridan ibrat olishni Yan Amos Komenskiy, Jan Jak 
Russo, Fridrix Shiller, Mixail Lomonosov, Iyeronim Merkurialis va boshqa 
donishmandlar ham tavsiya etishgan. 

---

14 
Ba’zi bir davlatlarda qadimgi Olimpiya o’yinlarini o’tkazish amaliy jihatdan 
kuchga kirgan. Bunday o’yinlar faqat bir davlat miqyosidagina o’tkazilganligi ko’zga 
tashlanadi. 1604 yilda Robert Dover (Angliya) yoshlar orasida Olimpiya o’yinlariga 
o’xshash musobaqa o’tkazishga muvaffaq bo’ladi. Bu voqyea 
«Gotevold o’yinlari» (joyning nomi asosida) nomi bilan tarixda qoldi. Gotevold 
tepaliklarida o’tkazilgan musobaqalar dasturida rapira, sablya, shpagada qilichbozlik, 
kurash, futbol, (sul) o’yini, bosqon uloqtirish, otda poyga, shaxmat va boshqa o’yinlar 
bo’lgan. Uilyam Shekspir «Vindgorlik oyimchalar» (Vindgorskiye devushki) asarida 
«Gotevold tepaliklaridagi Olimpiya o’yinlari» deb uni tilga oladi. 
Kapitan Robert Doverning o’yinlari o’ttiz yildan ortiq davr ichida o’tkazib 
borildi. Uning 1641 yilda vafot etishi bilan uning o’yinlari ham to’xtab qoldi. 
Antik Olimpiya o’yinlari timsolidagi musobaqa keyinchalik Germaniya, 
Shvesiya, AQSh, Kanada, Gresiya kabi davlatlarda ham o’tkazilgan. Har bir 
mamlakatning imkoniyat doirasi va o’zlariga xos xususiyatlari asosida o’yinlar ham 
turlicha tus olgan. Masalan, 1845 yilda Kanadada bu «Monreal Olimpiya o’yinlari» 
nomi bilan o’tkazilgan. 
Shu tariqa jahonda Olimpiya o’yinlari xalqaro miqyosida o’tkazishga asta- sekin 
zamin tayyorlangan. U XIX asrning oxirida bu ish to’la amalga oshirildi. 
Xulosa qilib aytganda, o’rta asrlar jarayonida jismoniy madaniyat yangi 
shakllar va mazmunlarga ega bo’lgan holda, ularning deyarli barcha vositalari 
qadimgi ajdodlar jismoniy madaniyat negizida rivoj topdi. Ularni takomillashtirishda 
harbiy jismoniy tayyorgarlik tadbirlari, yoshlarni har tomonlama tarbyailash 
maqsadida tashkil etilgan risarlik maktablari va boshqa shu turdagi o’quv 
muassasalarining o’rni g’oyat katta bo’ldi. 
Feodalizm tuzumining rivojlanishi shahar va qishloqlar aholisi o’rtasida 
o’tkazilgan turli an’analarda, marosimlar o’tkazishda, kurash, boks, qilichbozlik, 
kamondan o’q otish, otlarda poyga va boshqa turli-tuman o’yinlardan keng 
foydlanganlar. 

---

15 
Feodal tuzumning yemirilishi va kapitalistik tuzumining shakllana borishi 
natijasida kelishmovchilik va urushlar ko’payib, o’q otar qurollardan keng 
foydalanish boshlandi. Shu tariqa jismoniy tarbiya va sportning rivoji zamon ruhi 
bilan bog’langan holda davom etdi. 
XV-XVII 
asrlarda Yevropa mamlakatlarida gumanistlar va utopistlar 
tomonidan yoshlarni jismoniy va ma’naviy jihatdan tarbiyalashga doir yangi g’oyalar 
ilgari surildi. Shu asosda tibbiyot, pedagogika va boshqa fanlar rivojlandi. 
Sanoat, qurilish, texnika va boshqa sohalardagi kashfiyotlar davlatlarning 
iqtisodiy-madaniy jihatdan rivojlanishiga sabab bo’ldi. 
Fan, madaniyat va ta’lim-tarbiyaning Yangi yo’nalishlari negizida antik 
Olimpiya o’yinlari qayta tiklashga urinishlar bo’ldi. Natijada, Shvetsiya, Angliya, 
Kanada va boshqa bir qator davlatlarda qadimgi Olimpiya o’yinlariga qiyoslab, yangi 
ko’rinishdagi o’yinlar o’tkazildi va umuman, jamiyatning o’sha davrdagi tuzilishi, 
diniy hukumronlik sharoitida bunday tadbirlarni muntazam o’tkazib borish, ularni 
xalqaro miqyosda tashkil qilishga hyech bir davlat qodir emas edi. 

---

16