Tеrmiz davlat univеrsitеti kasbiy ta’lim kafedrasi

DETALLARNI PARMALASH
Metallarni parmalashda ko‘pincha spiralsimon parmadan foydalaniladi (1.49-rasm). Spiralsimon parma ketingi qism 3 va ish qism 1 dan tuzilgan. Ishchi qismda ikkita spiral ariqcha 2 bo‘lib, ular kesuvchi qirrani tashkil qilib u qirindini teshikdan chiqaradi. Quyruq qismi silindrik va konus shaklida bo‘ladi. Parmani qo‘l yoki elektr dreli hamda parmalash stanogi yordamida harakatga keltirish mumkin. Qo‘l drellari diametri 8 mm gacha bo‘lgan teshiklar ochish uchun ishlatiladi. Qo‘l drelining korpusi, sterjenga mahkamlangan, uning oxirida kuch bilan ta’sir etuvchi (bosadigan) qismi bor. Qorpus ichida tishli uzatma mexanizmi bo‘lib, korpusning pastki qismidagi shpindelga patron va unga o‘rnatilgan parma mahkamlangan. Korpusda ikkita teshik mavjud, ularga ta’sir etuvchi bosim kuchining dasta qismi o‘yiladi. Dasta yordamida drel mexanizmi ishga tushiriladi.Qo‘l drelining ishlashi bilan tanishish uchun uning kinematik sxemasini keltiramiz (150-rasm). Parmalashda val 1 ga mahkamlangan dasta 4 aylantiriladi. Yetaklovchi val de-yiladigan bu val o‘ziga biriktirilgan tishli g‘ildirak bilan birga aylanadi. Yetaklovchi g‘ildirakka va unga birikkan yetaklanuvchi g‘ildirak yetaklanuvchi valga birikti-rilgan. Yetaklanuvchi valga mah-kamlangan yetaklovchi val tishli g‘ildirak o‘ziga ilashgan tishli g‘ildirak bilan birga, ular mahkamlangan val III bilan bir-ga aylanadi. Tishli g‘ildirak shpindelni aylantiradi va u bilan birga patron, parma ham aylanadi. Aylantiruvchi dastani val-dan I ni olib, valga II ham o‘rnatish mumkin. Bun-day dastaning harakati val 11 orqali konussimon tishli g‘ildirakka, shpindel, patron va parmaga uzatiladi Bunday holda shpindelning aylanish tezligi kamayadivag‘ildiraklar nagruzkasiz aylanadi.
Parmalash usullari. Teshiklarni zenkerlash. Zagotovkalarda teshik ochishdan oldin teshik mar-kazi kerner bilan belgilanadi. Parma ochiladi-gan teshik diametriga qarab tanlanadi. Zagotovka tiskiga mahkamlanadi, agar bir nechta yupqa metall listlarni bir xil teshish kerak bo‘lsa, ular-ni ustma-ust mahkamlanadi va hammasi bir yo‘la teshiladi. Qo‘l dreli bilan ishlashda chap qo‘lni drelning tayanch qismiga qo‘yib, o‘ng qo‘l bilan dastani aylantirish, parma uchini kerner bilan belgilangan nuqta ustiga so‘yib drelni tekis ishlatish kerak.
Parmalash — kesish yo‘li bilan materiallarga teshik ochish demakdir. Bu yerda kesish asbobi sifatida parma xizmat qiladi
Zenkerlash va zenkovkalash — parmalangan yoki shtamplangan teshiklarga galdagi ishlovlar berish va teshiklarning kirish va chiqish og‘izlarini bolt, vint va parchin mixlarning kallaklariga moslash operatsiyalaridir.
Parma bilan ishlashda kiyim yenglarining tug-masini qadash, detalni qo‘lda tutib parmalamas-lik, ishlov beriladigan detalni tiskiga yaxshi mahkamlash, parmani patronga yaxshi o‘rnatish, qi-rindini qo‘l bilan yoki puflab tozalamaslik kerak.




Parma. Drelning kinematik sxemasi