Tеrmiz davlat univеrsitеti kasbiy ta’lim kafedrasi

Metrik rezbaning uchlari tekis kesilgan uchburchak profilli bo‘lib, burchagi 60° ga teng; rezbaning diametri va qadami milli-metrlarda ifodalanadi (1.27-rasm, a). Ular normal (tashqi diametrlar uchun 1—68 mm) va mayda (tashqi diametrlar uchun 1-60 mm) qadamli tur­larga bo‘linadi. Normal qadamli metrik rezbani, masalan, M2() (raqam - rezbaning tashqi diamet­ri), mayda qadamli rez­bani M 20x1,5 (birinchi son — tashqi diametr, ikkinchi son — rezba qada­mi) tarzida belgilanadi. Metrik rezbalar, asosan, mahkamlash detallariga xos (bolt, gayka, shpilka, vint), mayda qadamligi esa kichik kuchlanishlar va nozik sozlash ishlarida qo‘llaniladi.
Dyuymli rezbaning profili tekis kesilgan uchburchak bo‘lib, bur­chagi 55° ga 1SP1 (260-rasm, b, g), Rezbanim qamma o‘lchamlari dyuym-lar, qadami bir syuymga go‘] ri kelgan o‘ramlar soni bilan ifodala­nadi. Dyuymli rezbalarnin! 3/16 dan 4 gacha bo‘lgan siametrlari standartlashtirilgan, Qozirda dyuymli rezbalar ishlab chiqaril-maydi, ishlab chiqarilsa qam ularni xorijdap keltirilgan mashina va mexanizmlardagina foydalanish mumkin.
Silindrsimon quvurrezbasi standartlashtirilgan bo‘lib, mayda dyuymli rezbani eslatadi, u o‘z jufti bilan tirqishsiz birlasha-di (260-rasm, v). Quvurning ichki diametri rezbaning nominal diametri sifatida qabul qilingan. Bunday rezbalarni quvurlarni birlashtirishda (ulashda, uzaytirishda) va yupqa devorli detallar-ni biriktirishda ishlatiladi. Silindrsimon quvur rezbasini, masalan, trub 3/4 (raqam rezbaning dyuymlardagi nominal diamet­ri) tarzida belgilanadi. 1/8 dan 6/7 gacha (1 dyuymda o‘ramlar soni 11 dan 28 gacha ) bo‘lgan diametrlari standartlashtirilgan.






1.25-rasm. Profilga ko‘ra rezba turlari:
a silindrsimon, uchburchakli; b— to‘g‘ri burchakli;
v—trapetseidal; g—tirak; d— yumaloq.

"1.26 rasm Kirimlar soni bo‘yicha rezba turlari: (/ uch kirimli; b sakkiz kirimli,)

1.27-rasm. Metrik (a), dyuymli (b), quvur rezbalar (v), dyuymli rezbali detal (g).