Tеrmiz davlat univеrsitеti kasbiy ta’lim kafedrasi

CHILANGARLIK


Amaliymashg’ulot

Mavzu; Chilangarlik ishlari haqida umumiy ma’lumot.

Ishdan maqsad.
Chilangarlik o‘quv ustaxonasida bajariladigan ishlar va ularni o‘rganishdan ko‘zlangan maqsad. Chilangarlik kasbi. Chilangarlik o‘quv ustaxonasida rioya qilinadigan xavfsizlik texnikasi va sanitariya gigiena qoidalari.bilan tanishish
Ishni bajarishga doyir ma’lumotlar:
METALL MATERIALLARNI ISHLASH
METALLAR HAQIDA UMUMIY MA’LUMOTLAR
Metall materiallarning xususiyati, avvalo, ularning o‘ziga xos yaltiroqligidadir. Metallar mana shu yaltiroqligi bilan boshqa jismlardan ajralib turadi.
Metallar elektr tokini va issiqlikni yaxshi o‘tkazadi, so-lishtirma og‘irligi boshqa moddalarga qaraganda ancha katta. Ayrim metallar juda puxta, bolg‘alanuvchan, egiluvchan va qattiq bo‘ladi.
Metallar sof holida kam ishlatiladi, chunki ularning xusu-siyatlari buyumlar tayyorlash talablariga javob bermaydi. Shuning uchun ham, ko‘pincha, metallarning qotishmalari ishlatiladi.
Temir bilan uglerod qotishmasi qora metallar deb ataladi. Qora metallar qotishmasida kremniy, fosfor, oltingugurt va boshqa elementlar ham bo‘ladi.
METALLAR VA ULAR QOTISHMALARINING XOSSALARI
Metallar va ularning qotishmalariga ishlatilishiga qarab, turlicha talablar qo‘yiladi. Masalan, kesuvchi asboblar puxta, qattiq va sinmaydigan metallardan tayyorlanadi. Elektr simla-ri tokni yaxshi o‘tkazadigan metallardan, qizdirish elektr asbob-larining elementlari esa tokka katta qarshilik ko‘rsatadigan metallardan yasaladi.
Metallar va ular qotishmalarining fizik, mexanik, ximiyaviy va texnologik xossalari bor.
Metallarning fizik xossalariga ularning zichligi, rangi, suyuqlanish temperaturasi, elektr va issiqlik o‘tkazuvchanligi, issiqlik berish qobiliyati, qiziganda kengayishi, magnitliligi va boshqa xossalari kiradi.
Metallarning rangi. Metallar shaffof bo‘lmay, juda yupqa listlari ham yorug‘lik nurini o‘tkazmaydi. Lekin metallar nur-larni qaytaradi. Shuning uchun ham ular yaltiroq ko‘rinadi. Har bir metall o‘ziga tushgan yorug‘lik nurini oz-ko‘p saytarishiga qarab turli xilda yaltiraydi. Rux kul rang, mis qizg‘ish, qalay oq-roq rangda bo‘ladi.
Po‘latni 220°dan 330Sgacha qizdirganda uning sirti sariq, ko‘k, binafsha va boshqa ranglarda tovlanadi.Bu hodisadan po‘latni termik ishlashda, uning mperaturasinianiqlashdafoydalaniladi.Zichlik. Metallarning zichligi turlicha bo‘ladi. Zichlikning son qiymati solishtirma og‘irlikka, ya’ni moddaning hajm birligidagi og‘irligiga to‘g‘ri keladi. Zichlikni aniqlashdan avval moddaning solishtirma og‘irligi topiladi. Buning uchun metall-ning namunasini tarozida aniq tortib, uning grammlarda ifodalangan og‘irligi R aniqlanadi. Keyin esa uning sm3 da ifodalangan V hajmi aniqlanadi. Solishtirma og‘irlik quyidagi formula bilan hisoblanadi: