Tеrmiz davlat univеrsitеti kasbiy ta’lim kafedrasi

Ishni bajarishga doyir ma’lumotlar:





Elektrik charx:
1-stanina; 2-qopqoq; 3-ehtiyot oynasi; 4-charx tosh; 5- tirgak; 6-tirgakni qotirish vinti; 7-boshqarish qutisi.


Elektrik charx:
Elektr charx dasgohining asosiy uzellari stamina, qopqoq, ehtiyot oynasi,charx tosh, tirgak, tirgakni qotirish vinti, boshqarish qutisidan iborat .
Elektr charxlarda charxlashda shikastlanmaslik uchun ishlayotgan odam toshnyng yon tomonida turib charxlashi lozim. Shuningdek, tosh ishlayotgan odamga yoki tig‘ga qarama-qarshi tomonga aylanishi kerak. Aks holda charxlash vaqtida uchib chiqqan kukun ko‘zga zarar yetkazadi. Bundan qat’i nazar himoya ko‘zoynagi taqib ishlash yoki stanokka o‘rnatilgan himoya oynagini tushirib olish, kukun xonadan tashqariga chiqarib yuboriladigan bo‘lishi kerak.
Elektr charxlarda tirgak bor, ishchi qo‘liny unga tiragan holda tig‘ni toshnyng o‘ng va chap chetlariga surib charxlash ishini bajaradi. Agar tig‘ni surib turmasdan bir joyda tutib turilsa, tosh o‘yiladi va charxlash tekis chiqmaydi. Tirgak bilan tosh orasida 2—3 mm masofa qoldirib o‘rnatilishi kerak. Charxlash protsessida toshnyng diametri kichiklashib, tirgak bilan tosh orasidagi masofa kattalasha boradi. Shuning uchun vaqt-vaqti bilan tirgakni toshga yaqinlashtirib boriladi.
Amaliy mashg’ulot


MAVZU: TOKARLIK DASTGOHLARI (STD – 120) DA BUYUM TAYYORLASH.


Shakllantiriladigan bilimlar: Yog’och ishlash tokarlik dastgohini tuzilish, ishlash usullari va xavfsizlik qoidalari. Detallar sirtini shakldor qilib ishlash usullari. Yog’ochga ishlov beradigan tokarlik dastgohini murakkab sirtlarni ishlashga sozlashni o’rganish. Tokarlik dastgohida konussimon va murakkab sirtli buyumlarni tayyorlash. Tokarlik dastgohida oddiy silindrik sirtli buyumlar tayyorlash. Tokarlik iskanalari bilan tanishish.











Ishdan maqsad: Tokarlik dastgohi STD – 120 da buyum tayyorlash usullarini o’rganish. Tokarlik dastgohi STD – 120 da oddiy silindrik, konus va murakkab sirtli buyumlarni tayyorlash.


Jihozlar, asboblar va moslamalar: O’lchov chizg’ichi, qalam, andozalar, shtangensirkul, STD – 120 dastgohi, duradgorlik keskichlari, egov, jilvir qog’oz, arra va boshqalar.


Mashg’ulot yuzasidan topshiriq: Tokarlik dastgohida konussimon va murakkab sirtli juva, chekich, egov dastasi, yog’och to’qmoq, ilgak qozig’i, blok, xotaxta va stol oyoqlari va boshqa buyumlarni tayyorlash.


Topshiriqni bajarish yuzasidan ko’rsatma:

1. 
   Tayyorlanadigan buyumlarni texnologik xaritalarini chizish.
   
2. 
   Yasaladigan buyumlarga mos materiallar tanlash: qayin, zarang, arguvon, oq qayin, qora qayin va tol kabi, yog’ochlar tokarlik dastgohida yaxshi ishlanadigan materiallar hisoblanadi.
   
3. 
   O’lchamlarga keltirib randalash va qirqish.
   
4. 
   Zagatovkani ko’ndalang sirtlarini rejalash va markazlarga kernerlash.
   
5. 
   Zagatovkani dastgohga o’rnatish.
   
6. 
   Yog’och diametrini d ga keltirib yo’nish.
   
7. 
   Zagatovkani dastgohning o’zida chizma boyicha umumiy rejalash.
   
8. 
   l uzunlikdagi tirnoqlar hosil qilish.
   
9. 
   Ariqchalar, konus sirt va murakkab sirtlar hosil qilish.
   
10. 
    Tayyor buyumni hoshiyalash.
    
11. 
    Buyumni pardozlash va qirqib tushirish.
    

Tayyorlanadigan buyumlar: juva, chekich, egov dastasi, yog’och to’qmoq, ilgak qozig’i, blok, xotaxta va stol oyoqlari va boshqa buyumlarni tayyorlash.


Nazorat uchun savollar:

1. 
   Murakkab sirtlarga ega bo’lgan buyumlarni yasashda va ularga qoyiladigan talablarni bajarishda qanday yog’ochlardan foydalaniladiq
   
2. 
   Murakkab sirtlarni ishlashda foydalaniladigan keskichlarni turlarini sanangq
   
3. 
   Nam va quruq yog’ochni qaysi biridan yasalgan buyumning sifati yaxshiroq bo’ladiq
   
4. 
   Yog’och zagatovka tokarlik STD – 120 dastgohida qanday qilib o’rnatiladiq
   
5. 
   Nazorato'lchov asboblari bilan silindrsimon sirtlarni
   o'lchashning usullarini tushyntiring.