Tеrmiz davlat univеrsitеti kasbiy ta’lim kafedrasi

Shiqildoqli dastparma tirsakli sterjendan iborait bdlf o'rtasida aylantirish uchun dasta bor. Tirsakli sterjenni bir uchida parmani mahkamlash uchun patron, bosh uchida esa bosish kallagi joylashgan. Shiqildoqli dastpar o'ngga va chapga aylanmog;i kerak; aylanish ydi]ialiil almashlab ulash halqasi bilan dmatiladi. Patron kulactooki asbobni puxta mahkamlab qdyishni ta'minlashi llozll



Parmalash asboblari: a - dastparma; b - tishli uzatmali dastaki drel; d - drelning spiralsimon dastasi; e - shiqildoqli dastparma; / - patron; 2 - dasta; 3 - yuritma dastasi; 4 - tishli uzatma; 5 - parma

Dastparma bilan boltlar, burama mixlarni burab kirgizish va chiqarish mumkin, buning uchun patronga mos ravish-tlfl torets gayka kaliti (kvadrat yoki olti yoqli), otvyortka fl'natiladi. Dastparmaga quyruq qismining diametri 10 mm tlon oshmaydigan parmalarni mahkamlash mumkin. iUrama mixlarni burab kirgizish uchun dastparmaga BlVyortka drnatiladi.Diametri 5 mm dan kichik teshiklar parmadasta bilan itshlladi. Parmadasta dasta kiydirilgan vintsimon kesikli itorjendan iborat. Sterjenning bir uchida parma o’rnatiladigan patron, boshqa uchida kallak bor. Sterjen vau bilan birga parma dastani yuqori va pastga harakatlantirib aylantiriladi.

Dastparma Chuqur teshiklar parmalash uchun dastparma (burov)
dan foydalaniladi, u sterjendan iborat bolib, uning yuqori
qismida dastani o'matish uchun teshik va pastki qismida
vintli parma bor. j
Qattiq yog'och turlarida burama mixlar uchun uncha chuqur bdlmagan teshiklar 2-10 mm diametrli dastparrrr bilan parmalanadi. Yog'och yorilib ketmasligi uchuo dastparma dam-badam teshikdan chiqarilib, qipiqda tozalanadi.
Parmalar yordamida teshiklar reja belgi yoki andaza boyicha parmalanadi,bundan oldin teshikning markazi bigi-bilan dyib qoyiladi. Ishni boshlashdan awal parmani mayd tishli egov bilan yoki maxsus dastgohda charxlash, keyf dastparma yoki parmadasta patronida puxta mahkamlai qoVish kerak.
Ish vaqtida dastparma yoki parmadastaning aylanish of teshikning dqi bilan mos kelishini kuzatib bormoq lozirt Vertikal teshiklar parmalashda dastparmani bosisi kallagining dastasi chap qol bilan ushlanadi va dng qo¹! bila¹ dasta aylantiriladi.
Chuqur teshiklar detaining ikkala tomonidan reja bel bdyicha parmalanadi. Detaining bir tomonidan teshik parmalashda boshqa tomonga chiqish oldidan das parmaning kallagini bosish kuchini kamaytirish zaru shunda detal sinmaydi, titilmaydi va yorilmaydi. Teshl parmalanadigan detal tagiga taxta qdyiladi.
Dastparma bilan quyidagicha ishlanadi: tanavor (zagotovkani) dastgohga qdyib, teshik nuqtasi belgiln olinadi. Keyin dastparma dastasi ring qo"l barmoqlari bilan bosish kailagi esa chap qdl barmoqlari bilan qamrab ushlanadi. Parmalash paytida chap qo"l bilan kallakni bosiladi va dng qdl bilan tirsakli sterjen aylantiriladi.
Dastparma yoki parmadastani parmasi dzimiz tomonga qarab turadigan qilib ushlash yaramaydi. Dastparma, parmadastning bosish kallagini faqatqdl bilan bosish zarur. Darz ketgan va boshqa nuqsonlari bdlgan parmalar bilan Ishlash mumkin emas (48-rasm).
Parmalash sifatsiz bo'lganda ushbu nuqsonlar yuzaga keladi: parma dastparmada notdg'ri mahkamlanishi tufayli parma tepib ishlashi natijasida teshikning o'lchami (diametri) notdg'ri chiqadi; dtmasyoki notdg'ri charxlangan parma bilan Ishlaganda teshikning sirti yuluq-yuluq chiqadi
.Parmalash moslamalari a-kolovorot; b-vintli drel; shesterniyali drel; g-treshotka;