Termiz davlat universiteti jismoniy madaniyat fakulteti jismoniy tarbiya va sport nazariyasi kafedrasi


 Jismoniy tarbiyalashda vosita sifatida umumrivojlantiruvchi mashqlardan foydalanish



Download 6,59 Mb.
Pdf ko'rish
bet85/194
Sana25.06.2021
Hajmi6,59 Mb.
#100974
1   ...   81   82   83   84   85   86   87   88   ...   194
Bog'liq
Oquv uslubiy majmua a4996e5e3594e2930db2202c30c913d9

5. Jismoniy tarbiyalashda vosita sifatida umumrivojlantiruvchi mashqlardan foydalanish 
Kuchni umumrivojlantiruvchi mashqlar yordamida tarbiyalash har xil usullar orqali amalga 
oshiriladi: 
1. 
Takrorlash  usuli.  Mashqlar  odatdagi  tezlikda  yukiarsiz  yoki  gantellar  (1-3  kg), 
tо‗ldirma tо‗plar (2-3 kg) yoki sherigi (rezinka amortizator) qarshiligini yengish bilan asosiy ish 
bajaruvchi  mushaklar  yaqqol  charchagan  holatigacha  takrorlanadi.  Ana  shunday  charchagan 
holatda  mashqni  yana  1-2  marta  bajarish  juda  muhimdir.  Chunki  ayni  shu  oxirgi  takrorlashlar 
kuchni  rivojlantirish  uchun  muhim  ahamiyat  kasb  etadi.  Mashqlarni  8-10  martadan  ortiq 
takrorlamaslik zarur. Agar mashqni qulay bajarish mumkin bо‗lsa, uni murakkablashtirmoq zarur. 
о‗n martadan ortiq bajariladigan mashqlar kuchni emas, balki tana chidamliligini rivojlantiradi. 
Bir  mashqning  о‗zini  kо‗plab  takrorlash  usuli  boshlovchilar  mashg‗ulotida  qо‗llaniladi, 
chunki unda mushaklarning kо‗p ishga solishi talab qilinmaydi, bundan tashqari, mashqning tо‗g‗ri 
bajarilishini kuzatish uchun imkon bо‗ladi. 
19
 
2. 
О‗ta zо‗r berish usuli. О‗ta zо‗r berish bilan 3-4 martadan, ayrim vaqtda esa, faqat 
bir  martadan  ortiq  takrorlab  bо‗lmaydigan  murakkab  mashqlar  bajariladi.  Mushaklarning  о‗ta 
zо‗riqishi natijasida bosh miyaning katta yarimsharlariga boradigan impulslar oqimi hosil bо‗ladi. 
Qо‗zg‗atuvchining  kuchi  qanchalik  katta  bо‗lsa,  javob  ta‘siri  ham  shunchalik  kuchli  bо‗ladi, 
 
 
19 
Sushko G.K Gimnatika i metodika yeyo prepodavaniya Uchebnoe posobie TDPU, 2008 g 74.267 C917 923707 


56 
 
shunga  kо‗ra  mushak  tо‗qimasining  funksional  darajasi  ham  yuqori  bо‗ladi.  Bu  usul  dastlab 
maxsus tayyorgarlikdan о‗tgan shug‗ullanuvchilarda qо‗llaniladi. 
3. 
Izometrik usul. Izometrik rejimda ishlashda egallangan holatni 5-6 daqiqa davomida 
ushlab turish lozim bо‗lgan muvozanatli mashqlarni bajarishda hosil qilinadi. 
Izometrik rejimda ishlash, mushaklar zо‗riqayotgan va bо‗shashayotgan vaqtda sodir bо‗ladi. 
Bunday rejim harakat jarayonida tо‗xtab-tо‗xtab ohista bajariladigan kuch mashqlari: tayanish va 
osilish  holatida  3-4  marta  tо‗xtab-tо‗xtab  qо‗llarni  bukish  va  tо‗g‗rilash,  ayni  shu  hoi  boshqa 
mashqlarni bajarishda ham qо‗llaniladi. Bu usul yaxshi jismoniy tayyorlangan sportchilar uchun 
tavsiya qilinadi. 
4. 
Dinamik  zо‗riqish  usuli.  Mashqlar  yukiarsiz  yoki  kichik  qarshilik  bilan,  lekin 
maksimal tezlikda bajariladi. 
Dinamik  zо‗riqish  usuli  mashqlarning  eng  yuqori  tezlikda  va  tо‗liq  kо‗lamda  bajarilishi 
hisobiga katta va maksimal mushak zо‗riqishini talab qiladi. Bu mashqlar talabalarning jismoniy 
kuch  sifatini  rivojlantiribgina  qolmay,  balki  tezkorlik  sifati  (tezlik  kuchi)ni  ham  rivojlantiradi. 
Shuni hisobga olish kerakki, kichiktashqi qarshiliklami yengib mashq bajarganda, maksimal kuch 
harakat tezligiga ta‘sir qilmaydi. Bu usul yosh sportchilar uchun maqsadga muvofiq bо‗ladi. 
5. 
Aralash usul.  Bir mashqning о‗zi  muayyan izchillikda:  dastavval,  dinamik,  keyin 
izometrik rejim, undan keyin katta mushak zо‗riqishi bilan va nihoyat kо‗plab takrorlash usuli bilan 
bajariladi.  Har  bir  takrorlashdan  keyin  1-2  daqiqa  tanaffus  qilinadi.  Hamma  takrorlashlar  3-4 
martadan qaytariladi. 
Har  xil  sur‘atda  turlicha  zо‗riqish  va  mushaklar  ish  rejimini  almashtirib  bajariladigan 
umumrivojlantiruvchi mashqlar, kuch sifatlarini rivojlantirish uchun juda samarali ta‘sir kо‗rsatish 
mashqlari  bо‗lgan  egiluvchanlikni  muvaffaqiyatli  rivojlanishiga,  bо‗g‗inlarda  faol 
harakatchanlikni  talab  qiladigan  harakatlarni  bajarishda  mushaklarni  taranglashish  va 
bо‗shashtirishni  tо‗g‗ri  taqsimlash  zarur,  bu  esa,  miya  katta  yarimsharlari  qobig‗ining 
muvofiqlashtirish faoliyatiga bog‗liq. 
Faol  va  sust  egiluvchanlik  mavjud.  Egiluvchanlikni  tarbiyalash  uchun  turli  uslublardan 
foydalanish zarur: 
1.  Faol  harakatlar  uslubi  –  mashqlar  qarama-qarshi  mushaklarni  chо‗zish  maqsadida 
harakatni  katta  kо‗lamda  bajarishni  ta‘minlaydigan  mushaklarning  faol  zо‗riqishi  hisobiga 
bajariladi. Bunga quyidagi talablar qо‗yiladi: 
a) 
mashqlarni borgan sari katta kо‗lamda bajarish; 
b) 
dastavval, 
qarama-qarshi 
mushaklarni  taranglatish 
(mushaklar 
faol 
taranglashgandan keyin yaxshi bо‗shashadi, demak, yaxshi chо‗ziladi ham). 
2.  Sust harakatlar uslubi – mashqlar sportchilarni sheriklari yordamida yoki  harakat 
kо‗lamini oshirish uchun yuklar bilan bajariladi va qо‗llar bilan oyoqlarni gavda (gavdani 
oyoqlar)ga tortish. 
Bunga quyidagi talablar qо‗yiladi: 
a) 
biror mushakning og‗rib qolishiga yо‗l qо‗ymaslik; 
b) 
dastavval, mushaklarni faol harakatlar bilan ishlashiga erishish. 

Download 6,59 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   81   82   83   84   85   86   87   88   ...   194




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish