Termiz davlat universiteti jismoniy madaniyat fakulteti jismoniy tarbiya va sport nazariyasi kafedrasi

5. Orani ochish va yaqinlashish 
Orani  ochish  –  safdagilar  oralig‗i  yoki  masofasini  uzoqlashtirish  usullari.  Jipslashish 
(yaqinlashtirish) – orasi ochilgan safni zichlashtirish usullari: 1. Orani ochish. (Saf mashqlarining 
buyruqlari О‗zbekiston Qurolli Kuchlari Ustavi bо‗yicha olingan.) Buyruqlar: «O‗NGGA (chapga, 
о‗rtadan)  shuncha  qadamga  TARQAL!»  Agar  bosiladigan  qadamlar  soni  aytilmasa,  oraliq  bir 
qadamga ochiladi. 
Orani ochish safdagi yetakchi talabadan tashqari hamma о‗ng tomonga (chapga, о‗ngga va 
chapga) burilib, yonida turuvchi bilan uning orasida talab qilingan masofa hosil bо‗lgunga qadar 
yuzini  frontga  qaratib  yuradi.  Buyruq  berilgandan  sо‗ng  о‗qituvchi  hamma  talabalar  safda  о‗z 
joyiga  turguniga  qadar  bir-ikkilab  sanoqni  olib  boradi.  Orani  yaqinlashtirish  uchun  quyidagi 
buymqlar  beriladi:  «CHAPGA  (о‗ngga,  о‗rtaga)  JIPSLAN!»  hamma  harakatlar  teskari  tartibda 
bajariladi. 
Juftlama qadamlar bilan orani ochish front bо‗ylab о‗tkaziladi. Buyruq «О‗rtadan (о‗ngga, 
chapga) ikki (uch) qadam bilan TARQAL!» Buyruq  berilgandan sо‗ng, о‗qituvchi orani ochish 
tugagunga qadar «bir-ikki» deb sanoqni olib boradi. Orani ochishni ketma-ketning chetidagi (yoki 
ketma-ketda  turgan)  boshlaydi.  Keyinchalik  navbatma-navbat  har  ikki  sanoqdan  sо‗ng,  qolgan 
ketma-ketdagilar  orani  ochadilar.  Orani  yaqinlashtirish  uchun  quyidagi  buyruqlar  beriladi: 
«O‗RTAGA  (chapdan,  о‗ngdan)  qadamlab  JIPSLAN!»  ketma-ketdagilar  baravariga  yaqinlasha 
boshlashadi. О‗qituvchi yaqinlashish tugagunga qadar «bir-ikki» deb sanoqni olib boradi. 
2. 
Topshiriq bо‗yicha orani ochish. «Bir-biringizdan ikki QADAM masofada turing!», 
«Qо‗llarni yozib ORANI OCHING!» va h.k. 
3. 
О‗qituvchi  ketma-ket  qatorda  turganlarni  zarur  bо‗lgan  oraliqqa  qо‗ygan  yetakchilarga 
qarab, orani ochishi mumkin.